Η βλάστηση της ΝΑ Πελοποννήσου
Η βλάστηση της ΝΑ Πελοποννήσου
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
Στα Βάτικα, το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης εκτός των οικισμών και των καλλιεργειών καλύπτεται από βράχια, από φρύγανα ή από ψηλό θαμνώνα.
Δεν υπάρχουν μεσογειακά δάση κωνοφόρων και η ψηλή βλάστηση είναι στην ουσία ψηλή μακκία, συντίθεται δηλαδή από τα ίδια είδη με το θαμνώνα, που χάρη στην λιγότερο έντονη χρήση μπόρεσαν να αναπτυχθούν και να δημιουργήσουν συμπαγείς συστάδες, συχνά με πολύ πυκνό και αδιαπέραστο υπόροφο.
Οι συστάδες δασικών δέντρων - πεύκα και βελανιδιές - έχουν μόνο τοπική παρουσία. Στις ρεματιές, οι λεύκες και τα πλατάνια συμπληρώνουν το βασικό κατάλογο των δέντρων της περιοχής.
Οι ημιφυσικές γεωργικές γαίες
Πατήστε για μεγέθυνση
Οι καλλιέργειες γύρω από το Λάχι, τον Άγιο Νικόλαο και τα Βελανίδια, δηλαδή στα χωριά πάνω από την πεδινή ζώνη της Νεάπολης, εντάσσονται μέσα στα φρύγανα και το θαμνώνα ως ψηφίδες μωσαϊκού ενός ημιφυσικού τοπίου.
Η ποικιλότητα αυτή εντείνεται από τις ξερολιθιές στις πεζούλες και τους διάσπαρτους θύλακες φυσικής βλάστησης, ανάμεσα από διαταραμένες από τα αγροτικά μηχανήματα εκτάσεις. Παράλληλα, η εισροή θρεπτικών υλών και νερού μπορεί να ευνοεί ή να αποθαρρύνει την παρουσία φυτών και ζώων, ανάλογα με το οικολογικό φάσμα του κάθε είδους.
Όλα αυτά δημιουργούν ένα νέο οικοσύστημα, αρκετά αλλά όχι ριζικά διαφορετικό από το αρχέγονο, όπου εντάσσεται ή εγκλωβίζεται ένας μεγάλος αριθμός οργανισμών.
Πατήστε για μεγέθυνση
Αντίθετα, οι νεότερες καλλιέργειες, όπως η Aloe vera, σχηματίζονται με βάση δομές που παραμένουν ξένες ως προς το ευρύτερο σύστημα. Οι εκτάσεις αυτές είναι ευτυχώς πολύ μικρές ακόμα.
Τα φρύγανα
Στα Βάτικα, το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης εκτός των οικισμών και των καλλιεργειών καλύπτεται από φρύγανα.
Τα φρύγανα είναι μια ομάδα εξαιρετικά ανθεκτικών μικρών και μεσαίων θάμνων και ξυλωδών φυτών.
Τα φυτά των φρυγάνων έχουν κατάλληλες προσαρμογές για τις δυσμενείς εδαφικές συνθήκες της περιοχής, την παρατεταμένη ξηρή περίοδο, τους συνεχείς ανέμους που αφυδατώνουν τα φύλλα και τις αλλεπάλληλες μικρές ή μεγάλες πυρκαγιές.
Στην περιοχή κυριαρχούν είδη όπως η Αστοιβίδα (Sarcopoterium spinosum), η Ασφάκα (Phlomis fruticosa), το Στουρέκι (Globularia alypum), ο Ασπάλαθος (Calicotome villosa) και η Δενδρώδης γαλατσίδα (Euphorbia dendroides).
Άλλα πολύ συνηθισμένα είδη είναι το Αλογοθύμαρο (Anthyllis hermanniae), τα ρείκια (Erica manipuliflora και Erica arborea) και οι λαδανιές (Cistus salviifolius και Cistus creticus). Ανάμεσά τους κρύβονται μικρότεροι θαμνίσκοι, όπως το Λαγουδόχορτο (Prasius majus) και υψώνονται οι ξεροί βλαστοί του Άρτηκα (Ferula communis).
Ένα απο τα ξεχωριστά στοιχεία της έρημης και αφιλόξενης ζώνης από τον Άγιο Μύρο μέχρι το φάρο του Καβομαλιά είναι η έντονη παρουσία της φασκομηλιάς (Salvia fruticosa ή Salvia triloba). Τα αρωματικά αυτά θαμνάκια είναι φορτωμένα με τα παράδοξα "μήλα" τους - εξηγώντας το όνομα "φασκο-μηλιά".
Ο θαμνώνας
Πατήστε για μεγέθυνση
Ο θαμνώνας στα Βάτικα συντίθεται από τα συνήθη είδη της Μεσογειακής ζώνης: Πουρνάρι (Quercus coccifera), Κουμαριά (Arbutus unedo), Σχίνο (Pistacia lentiscus), η κοκκορεβυθιά (Pistacia terebinthus) και Κουτσουπιά (Cercis siliquastrum), με τα τρία πρώτα να κυριαρχούν. Ο θαμνώνας κρύβει έναν πυκνό υπόροφο από είδη των φρυγάνων ή μικρούς αγκαθωτούς θάμνους.
Κατά τόπους βρίσκουμε μερικά λιγότερο συνηθισμένα είδη ψηλών θάμνων, όπως το Σικελικό σουμάκι (Rhus coriaria) και τη Ρετσινολαδιά (Ricinus communis).
Τα δέντρα
Πατήστε για μεγέθυνση
Είναι πιθανόν η περιοχή των Βατίκων να είχε παλιότερα θάση πεύκων ή αριών. Σήμερα πάντως, οι σχηματισμοί δενδρώδους βλάστησης περιορίζονται σε συστάδες, συχνά πλαγιές ολόκληρες, από είδη του θαμνώνα, που για διάφορους λόγους δεν δέχθηκαν την πίεση άλλων περιοχών και αφέθηκαν να ολοκληρώσουν την αύξησή τους. Για παράδειγμα, γύρω από τα Βελανίδια θα βρούμε αδιατάρακτες ενότητες δάσους που συντίθεται από πουρνάρια, αριές και σφενδάμια. Αυτή η επίδραση του ιστορικού χρήσης πάνω στη βλάστηση κορυφώνεται σε κάποιες θέσεις, όπου μπορούμε να δούμε σχίνους σε δενδρώδη μορφή, ύψους 6-8 μέτρων. Στα παλιά λιβάδια, τις πεζούλες και τα ξέφωτα θα βρούμε λίγες Γκορτσιές (Pyrus amygdaliformis).
Εκτός από τις δενδρώδεις μορφές πουρναριού, το γένος των βελανιδιών είναι παρόν εδώ με ένα ακόμα αειθαλές είδος, την Αριά (Quercus ilex) και με ένα φυλλοβόλο είδος, τη Χνοώδη δρυ (Quercus pubescens). Αν και η Χνοώδης δρυς έχει σήμερα σποραδική παρουσία, σε ευνοϊκές εδαφικά και κλιματικά θέσεις, υποθέτουμε ότι πρόκειται για υπολειματικές εμφανίσεις παλιότερων μεγαλύτερων συστάδων.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αλλά και διαδεδομένα είδη στη μεσογειακή ζώνη είναι η αγριελιά. Στα Βάτικα η αγριελιά εμφανίζεται κυρίως σε θαμνώδη μορφή, με τη γνωστή ακατάστατη δομή κορμιδίων και κλαδιών. Κατά τόπους καταφέρνει και κερδίζει ύψος και τότε μοιάζει με σκουρόχρωμη ελιά. Στο μονοπάτι του Μαλέα οι αγριελιές, κάτω από το συνεχές μαστίγωμα των ανατολικών ανέμων, έχουν όλες πάρει κεκλιμένες μορφές.
Αν και προφανώς άλλοτε κάλυπταν μεγάλες ζώνες, δεν υπάρχουν φυσικά δάση πεύκων σήμερα στα Βάτικα. Οι μικρές συστάδες πεύκων (Pinus halepensis) που βλέπουμε πάνω από το Φαρακλό και αλλού είναι αποτέλεσμα φυτεύσεων.
Η πελοποννησιακή ακτή απέναντι από την Ελαφόνησο φιλοξενεί ένα αραιό κεδροδάσος από Θαλασσόκεδρα (Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa). Τα περισσότερα μέλη της ενδιαφέρουσας αυτής ομάδας βρίσκονται στο σταθερό τμήμα της ζώνης των αμμοθινών και έχουν θαμνώδη δομή.
Κατά τόπους, χάρη σε κάποια εύνοια του εδάφους, μια παλιά περίφραξη ή έναν περιορισμό διέλευσης ή χρήσης, θα δούμε διάσπαρτα κέδρα, χαρουπιές, μεγάλες αγριελιές, αριές, λίγες βελανιδιές και Κρητικά Σφεντάμια (Acer sempervirens).
Στις ρεματιές αφθονούν τα πλατάνια (Platanus orientalis), οι λεύκες (Populus sp.) και οι πικροδάφνες (Nerium oleander).
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ, ΤΟ ΖΑΡΑΚΑ,
ΤΗ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ, ΤΑ ΒΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΛΕΑ
Ο οδηγός Μονεμβάσια topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Το Μονεμβάσια topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Μονεμβάσια topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Μονεμβάσια topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Μονεμβάσια topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης έως και 15 περιοχών, επιτρέποντας έτσι την προβολή πολλών περιοχών της Πελοποννήσου και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.
