Γεωγραφία του Σμόλικα
Γεωγραφία του Σμόλικα
Το συγκρότημα του Σμόλικα, όπως φαίνεται από το πυροφυλάκειο της Γομάρας (Βασιλίτσα)
Πατήστε για μεγέθυνση
Το συγκρότημα του Σμόλικα, όπως φαίνεται από το πυροφυλάκειο της Γομάρας (Βασιλίτσα)
Ο Σμόλικας, με υψόμετρο 2.637 μέτρα, είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας μετά τον Όλυμπο. Το όνομά του πιθανόν προέρχεται από το σλαβικής ηχητικής Smolec (που όπως και το τοπωνύμιο Smolcu συναντιέται στην Πολωνία).
Ο Σμόλικας είναι μέρος του ανατολικού σκέλους της Βόρειας Πίνδου, η οποία διαιρείται στο ύψος του Μετσόβου από τον Αώο σε δυο κλάδους: ο δυτικός σχηματίζει την Τύμφη και σβήνει σε πεδινές περιοχές, ενώ ο ανατολικός, με το Ζυγό, τη Βάλια Κάλντα, τη Βασιλίτσα, το Σμόλικα και το Βόιο συνεχίζει προς το Γράμο.
Το φυσικό περίγραμμα
Ο Σμόλικας ορειοθετείται με την κοιλάδα του Αώου στα δυτικά και με το Σαραντάπορο στα βόρεια. Νότια και ανατολικά συνδέεται με τη Βασιλίτσα και το Βόιο με τα περάσματα της Σκούρτζας και της Ανίτσας. Ανάμεσα στη Γομάρα, βορειότερο όγκο της Βασιλίτσας, και το Σμόλικα εκτείνεται η βαθύτατη και αδιάβατη χαράδρα του Σαμαρινιώτικου ρέματος, ενώ στα ανατολικά, ανάμεσα στην περιοχή της Σαμαρίνας και το Βόιο, απλώνεται η κοιλάδα Χελιμόδι και οι λόφοι της Ζούζουλης. Στα ΒΑ συνδέεται μέσω της ράχης του Κλέφτη με την Τραπεζίτσα.
Η ψηλότερη κορυφή του Σμόλικα είναι ο κωνικός Γέρος ή Σμόλιγκας, που φτάνει τα 2.637 μ. Άλλες 14 κορυφές του ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα (ανάμεσά τους οι κορυφές Μόσια 2.560 μ., Λαιμός 2.542 μ., Κούτσουρο 2.318 μ., Καπετάν Τσεκούρας 2.253 μ., Βούζι 2.239 μ., Αλογότοπος 2.230 μ., Μισόραχη 2.217 μ., Παλιοστρούγγι 2.221 μ., η Νταλιάπολη 2.077 μ., Πέτρα Γκαγκαράντζα 2.045 μ. και Σμιλιάνα 2.014 μ.).
Σχεδόν το σύνολο του κύριου όγκου του Σμόλικα σχηματίζεται σε πλουτώνια πετρώματα, με επικρατούσα παρουσία τους οφιόλιθους. Λόγω της μικρής περατότητας των πετρωμάτων αυτών, η παρουσία των επιφανειακών νερών έντονη και μόνιμη και όπως και στα γειτονικά οφιολιθικά βουνά, σχηματίζονται αρκετές φυσικές λίμνες. Οι απορροές του βουνού τροφοδοτούν τον Αώο, το Σαραντάπορο και τον Αλιάκμονα. Χαρακτηριστικές κοιλάδες του συγκροτήματος είναι η Βάλια Κίρνα ("Κοιλάδα των δαιμόνων" στα βλάχικα) και ο Βαθύλακκος: και οι δύο κοιλάδες σχηματίζονται από το ύψος των κορυφών και κατευθύνονται προς τα νότια και τα βόρεια, αντίστοιχα. Στη βάση του κώνου της ψηλότερης κορυφής, στα 2.160 μέτρα, απλώνεται η Δρακόλιμνη του Σμόλικα, ενώ μια μικρότερη λίμνη διατηρεί ολοχρονίς τα νερά της στο πέταλο κάτω από την κορυφή Μόσια.
Αν και η περίμετρός του καλύπτεται από μεγάλα δάση κωνοφόρων και οξιάς, ο Σμόλικας είναι κυρίως γνωστός για την εκτεταμένη αλπική ζώνη του, μια απέραντη ζώνη γυμνών πετρότοπων, με κατά τόπους συστάδες ρόμπολων και οξιάς.
Μεγάλο μέρος του βουνού έχει ενταχθεί στο δικτύο Natura 2000, μια έκταση που από το 2005 αποτελεί μέρος του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου. Τέλος, ουσιαστικά δεν υπάρχει οδικό δίκτυο στην ανώτερη ζώνη και κανένας δρόμος δεν διατέμνει το βουνό.
Η κατοίκηση
Λόγω του μεγάλου υψομέτρου και της τεράστιας περιμέτρου της ανώτερης ζώνης, η κατοίκηση στο Σμόλικα είναι ταυτόχρονα ιδιόμορφη και έντονα κερματισμένη.
Τα χωριά που βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο, όπως η Σαμαρίνα (1450 μ.) και η Φούρκα (1360 μ.), είναι οικισμοί εποχιακής κατοίκησης, ουσιαστικά παλιές θερινές εγκαταστάσεις των Βλάχων κτηνοτρόφων που εξελίχθηκαν σε μεγάλους θερινούς οικισμούς. Στα ΒΑ η Ζούζουλη (1060 μ.) είναι ένα κλασικό χωριό μόνιμης κατοίκησης και είναι συνδεδεμένη με το Επταχώρι.
Η Σαμαρίνα απλώνεται στη βάση μιας μεγάλης ομαλής λεκάνης στα ανατολικά του Σμόλικα
Πατήστε για μεγέθυνση
Η Σαμαρίνα απλώνεται στη βάση μιας μεγάλης ομαλής λεκάνης στα ανατολικά του Σμόλικα
Οι δυτικές πλαγιές φιλοξενούν μια διάσπαρτη ομάδα χωριών, που ευθυγραμμίζονται στην ισοϋψή ζώνη των 900-1100 μέτρων και συγκροτούν την οικιστική ενότητα της Λάκκας Αώου. Πρόκειται για τα χωριά Ελεύθερο, Πάδες, Παλιοσέλλι και Άρματα. Αντίθετα, δεν υπάρχει συγκροτημένη κατοίκηση στην απόκρημνη νότια πλευρά, όπου μόνο για ένα μικρό διάστημα λειτούργησε η μονή Αγίας Παρασκευής.
Στα βόρεια, μια σειρά οικισμοί - Πηγή, Νικάνωρας, Μοναστήρι, Μόλιστα, Γαναδιό, Πουρνιά και Αγία Παρασκευή - φωλιάζουν στις πτυχώσεις του άγριου αναγλύφου. Τέλος, στα παραβούνια που απλώνονται μέχρι το Σαραντάπορο κρύβονται οι οικισμοί Καστανιά, Λαγκάδα και Δροσοπηγή. Στην κοινή προβολή του Σμόλικα και της Τραπεζίτσας προς τον κάμπο απλώνεται η Κόνιτσα.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
Σμόλικας topoguide
Ο οδηγός Σμόλικας topoguide θα είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως in-app αγορά, μαζί με μια εκατοντάδα άλλες περιοχές της Ελλάδας, μέσα από ην εφαρμογή πεζοπορικής πλοήγησης topoguide Greece.
Ο οδηγός Σμόλικας topoguide θα είναι διαθέσιμος ως in-app αγορά για συσκευές iOS (iPhone και iPad), μαζί με μια εκατοντάδα άλλες περιοχές της Ελλάδας, μέσα από ην εφαρμογή πεζοπορικής πλοήγησης Topoguide Greece.
Το topoguide Greece παρέχει έναν πλήρη off-line πεζοπορικό χάρτη της Ελλάδας, δεκάδες χιλιάδες POIs και λειτουργίες καταγραφής και πλοήγησης.