Τα μονοπάτια του Υμηττού

Τα μονοπάτια του Υμηττού

Ένα περίγραμμα

Στον Υμηττό έχουν διανοιχθεί και περπατιώνται καθημερινά δεκάδες χιλιόμετρα μονοπάτια που διατρέχουν όλο το βουνό. Οι περίοικοι, αλλά και ομάδες από όλη την Αττική, κάνουν συστηματικά περιπάτους, τρέξιμο, ποδήλατο βουνού, μεγάλες πεζοπορίες και διασχίσεις, συντηρώντας με φυσικό και άμεσο τρόπο πάνω από 200 χλμ διαδρομών.

Υμηττός topoguide
Τα μονοπάτια του Υμηττού
Στην παλιά χάραξη της Διαδρομής 10, ανεβαίνοντας από το Σέσι προς τον Εύζωνα

Πριν αρκετά χρόνια σηματοδοτήθηκαν δύο διασχίσεις του βουνού, η διαμήκης Διαδρομή 10, που ξεκινά από την Αγία Παρασκευή και καταλήγει στην Τερψιθέα, και η εγκάρσια Διαδρομή 5, που ξεκινά από την είσοδο της Κατεχάκη προς μονή Καισαριανής, περνά από την πηγή Καλοπούλα και καταλήγει ανάμεσα Γλυκά Νερά και Παιανία.

Μία από τις πιό ενδιαφέρουσες διαδρομές είναι η Σφηττία Οδός, που διατέμνει τον Υμηττό στο χαμηλότερο διάσελό του, το πέρασμα του Σταυρού.

Η κατάσταση των μονοπατιών στον Υμηττό ποικίλει και εξαρτάται κυρίως από το βαθμό χρήσης, καθώς ελάχιστα έχουν γίνει για τη συντήρηση και σήμανσή τους. Ο ΣΠΑΥ ξεκίνησε την οργάνωση ενός δικτύου διαδρομών, από τις οποίες έχουν σηματοδοτηθεί οι περισσότερες (όπως οι διαδρομές Κορακοβούνι-Αγία Ελεούσα, Πράσινο Μονοπάτι, Παπάγου-Παιανία και Παπάγου-Πύργος Ανθούσας).

Ο καλύτερος ξεναγός στα μονοπάτια του Υμηττού είναι η εφαρμογή topoguide Greece, που είναι διαθέσιμη τόσο για συσκευές Android, όσο και για συσκευές iOS (iPhone και iPad). Και στις δύο πλατφόρμες, ο Υμηττός διατίθεται ως in-app αγορά στην ενότητα της Αττικής.
Στην εφαρμογή Υμηττός topoguide περιλαμβάνονται χαράξεις, περιγραφές και φωτογραφίες για 70 διαδρομές, που απλώνονται στο Βόρειο, τον Κεντρικό και τον Νότιο Υμηττό. Όλες οι διαδρομές πλαισιώνονται από τα σημεία ενδιαφέροντος της άμεσης γειτονίας τους. Η εφαρμογή αναγνωρίζει την πλησιέστερη διαδρομή και προτείνει στον χρήστη να τον καθοδηγήσει ενεργητικά κατά μήκος της.

Οι διαδρομές του Υμηττός topoguide είναι οργανωμένες σε ενότητες γύρω από μια αφετηρία. Έτσι, η παρουσίαση ξεκινά με τις διαδρομές γύρω στη μονή Καισαριανής, που είναι αναμφίβολα οι πιο δημοφιλείς και συνεχίζει με τις διαδρομές με αφετηρία του Παπάγου, η δεύτερη μεγάλη είσοδος στο βουνό. Μια ακόμα ομάδα πολυσύχναστων διαδρομών ξεκινούν από τη μονή Αγίου Ιωάννου Κυνηγού, που είναι η τρίτη πιο γνωστή είσοδος του βουνού, ειδικά για τους κατοίκους των συνοικιών γύρω από το Βόρειο Υμηττό.

Στο μέσον της δυτικής πλευράς του βουνού έχουμε δύο ακόμα ενότητες, τις διαδρομές πάνω από τη μονή Καρέα και τις γειτονικές πορείες γύρω από τη μονή Κουταλά, ενώ νοτιότερα 3-4 μεγάλα μονοπάτια ξεκινούν από την Ηλιούπολη.

Στο Νότιο Υμηττό, διαμορφώνεται μια μικρή ομάδα πορειών με αφετηρία την Τερψιθέα, ενώ οι κυριότερες πορείες που διατρέχουν τις ανατολικές πλαγιές του Υμηττού έχουν σαν αφετηρία το Κορωπί.

Τέλος μια ομάδα μεγάλων διαδρομών και διασχίσεων παρουσιάζονται ανεξάρτητα, καθότι λόγω του μεγέθους και του εξοπλισμού που απαιτούν, ξεφεύγουν από το πεδίο της απλής πεζοπορίας και μπαίνουν στο πεδίο της ορειβασίας.

Δίκτυο ΣΠΑΥ

Οι διαδρομές του βόρειου άκρου του Υμηττού έχουν σαν φυσική αφετηρία τη μονή Αγίου Ιωάννου Κυνηγού. Μπροστά στο μοναστήρι υπάρχει μεγάλος χώρος στάθμευσης. Οι διαδρομές εδώ είναι καλά σηματοδοτημένες και καλοπατημένες - όλες έχουν ενταχθεί στο δίκτυο διαδρομών του ΣΠΑΥ.

Οι διαδρομές της ενότητας είναι:

Διαδρομές γύρω στη μονή Καισαριανής

Φτάνουμε στη μονή Καισαριανής είτε από του Παπάγου (μέσω πύργου Ανθούσας) είτε από τον κόμβο της Καισαριανής (κάτω από την Αττική Οδό, στην είσοδο αυτή υπάρχει συχνά έλεγχος στο ύψος του πυροφυλακείου Καραμολέγκου).

Υπάρχει ένας σχετικά μικρός χώρος στάθμευσης στην πάνω αναστόμωση των δύο μονοδρομημένων ρευμάτων του κυκλικού δρόμου στο ύψος της μονής (η στάθμευση κατά μήκος των δύο αυτών κλάδων και ενοχλεί και είναι επισφαλής). Κοντά στην Καλοπούλα (800 μ από την είαοδο της μονής), μπορούν να σταθμεύσουν με ασφάλεια το πολύ 5 αυτοκίνητα. Χώρος για άλλα 10 οχήματα υπάρχει στην είσοδο του πρώτου χωματόδρομου (2.2 χλμ από την είσοδο της μονής).

Οι διαδρομές γύρω από τη μονή Καισαριανής είναι άπειρες, καθώς συνεχώς είτε οι πεζοπόροι, είτε οι ποδηλάτες ανακαλύπτουν κάποια σύνδεση. Η περιοχή είναι ιδανική για περιπάτους, πεζοπορία, μύηση με τη φύση, παιχνίδι και ήπιο ποδήλατο. Οι ποδηλάτες, σημειώστε ότι τα Σαββατοκύριακα κυκλοφορούν αρκετοί επισκέπτες και χρειάζεται λίγη προσοχή - και αρκετά ευγενικά νεύματα.

Οι παρακάτω προτεινόμενες πεζοπορικές διαδρομές γύρω από τη μονή Καισαριανής είναι μια απλή εισαγωγή στην περιοχή.

Διαδρομές από του Παπάγου

Η περιοχή Παπάγου είναι μια πολύ βολική αφετηρία για τις πεζοπορίες σας στον Υμηττό, καθώς έχει το προφανές πλεονέκτημα της καλής εξυπηρέτησης από λεωφορεία. Παράλληλα, ο συνδετήριος άξονας από Παπάγου προς τα νεκροταφεία των δήμων Χολαργού και Παπάγου - που περνά κάτω από Αττική Οδό, οδηγεί στο δίκτυο χωματόδρομων του βόρειου Υμηττού και στη συνέχεια συνδέεται με τον δρόμο του Εύζωνα, κοντά στον πύργο της Ανθούσας - προσφέρει πολλούς χώρους στάθμευσης, οπότε μπορείτε να αφήσετε το αυτοκίνητό σας στο κατάλληλο σημείο και να συνεχίσετε με τα πόδια ή το ποδήλατο.

Υμηττός topoguide
Τα μονοπάτια του Υμηττού
Η υπερυψωμένη διάβαση πάνω από την Αττική Οδό

Άλλο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των διαδρομών που ξεκινούν από του Παπάγου είναι ότι μπορείτε να μπείτε από το αστικό πλέγμα στο βουνό χωρίς να περάσετε από τις επίσημες εισόδους (πχ. μονή Καισαριανής, νεκροταφεία Χολαργού/Παπάγου, μονή Αγιάννη Κυνηγού, Κουτούκι κλπ), χρησιμοποιώντας την υπερυψωμένη διάβαση κοντά στα διόδια, τις αναδασωμένες διόδους cut-and-cover στον Πετροκόρακα και στο Χολαργό ή τους οχετούς ομβρίων της Αττικής Οδού. Η δυνατότητα αυτή σας επιτρέπει να παρακάμψετε εντελώς τα σημεία ελέγχου που στήνονται με διάφορες ευκαιρίες στις γνωστές εισόδους.

Οι πεζοπορικές διαδρομές με αφετηρία την περιοχή Παπάγου φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:

Διαδρομές με αφετηρία τη μονή Κουταλά

Μπαίνουμε στην πυκνά δασωμένη λεκάνη του Κουταλά από την πρόσβαση των εγκαταστάσεων άθλησης του δήμου Βύρωνα, αφήνοντας αριστερά μας το στρατόπεδο.

Η ενότητα του Κουταλά έχει διατηρήσει ανέπαφη μια ψηλή βλάστηση από πεύκα και κυπαρίσσια, ωστόσο κάτι λείπει από τον τόπο αυτόν και μοιάζει να έχει χάσει τη φυσικότητά του. Ευτυχώς, αρκετά δρομάκια και μονοπάτια μας βοηθούν να διασχίσουμε τη λεκάνη, με προορισμό τα αρχαία λατομεία, την κοιλάδα της Καισαριανής ή τη μονή Καρέα. Οι κύριοι συνδυασμοί χωματόδρομων και μονοπατιών διαμορφώνουν τις πιο κάτω διαδρομές:

Διαδρομές πάνω από τη μονή Καρέα

Οι πλαγιές πάνω από τη μονή Καρέα έχουν καεί επανειλημένα και αναμφίβολα η σημερινή εικόνα τους δεν ενθαρρύνει τον περιπατητή να περιπλανηθεί στα μονοπάτια. Παρόλα αυτά, ο ενήμερος πεζοπόρος μπορεί να διασχίσει την ταλαιπωρημένη ζώνη και να φτάσει σύντομα στα πετρολίβαδα της κορυφογραμμής, ενώ η οικογένεια ή η μικρή παρέα μπορούν να περιδιαβούν το δασικό δρόμο προς την Ηλιούπολη - με το βλέμμα στραμμένο στην πόλη. Και οπωσδήποτε παραμένει το πολυπατημένο αλλά ανέγγιχτο πεδίο προς τη μονή Καισαριανής, με πολλές προτάσεις, ποδηλατικές και πεζοπορικές.
Σημειώστε ότι οι πυρκαγιές μπορεί να έχουν βλάψει ελάχιστα το ίχνος των μονοπατιών, αλλά έχουν εξαφανίσει τη σήμανση, την οποία κατά διαστήματα ανανεώνουν με μικρά μέσα οι φίλοι του βουνού. Ανάλογα λοιπόν την περίσταση, μπορεί να βρείτε κάποια παλιά ή νεώτερη απόπειρα σήμανσης.

Αφήνουμε λοιπόν το αυτοκίνητο στον μικρό χώρο στάθμευσης της μονής Καρέα - αλλά και το τέρμα της λεωφορειακής σύνδεσης δεν είναι μακριά - και επιλέγουμε: Καισαριανή, μνημείο Μιχαηλίδη ή δασικό δρόμο. Οι βασικές πεζοπορικές προτάσεις γύρω από τη μονή Καρέα είναι οι παρακάτω:

Διαδρομές από την Ηλιούπολη

Από τον Προφήτη Ηλία Ηλιούπολης (ευχάριστος χώρος αναψυχής, ικανός χώρος στάθμευσης) ξεκινούν αρκετά μονοπάτια που με ποικίλους συνδυασμούς συνδέονται με όλο το δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών του Κεντρικού Υμηττού.

Παράλληλα, από το τέλος της λεωφόρου Βενιζέλου (τέρμα λεωφορείων) μπαίνει κανείς στο δίκτυο των χωματόδρομων του Κεντρικού Υμηττού, μέσω του οποίου μπορεί να κάνει ευχάριστους περιπάτους προς τη μονή Καρέα ή να κινηθεί προς τα Αστυνομικά και την Αργυρούπολη.

Το βραχώδες πεδίο της πλευράς αυτής και γρήγορη υψομετρική εξέλιξη των πλαγιών προκαλούν τον φυσιοδίφη να σκαλφαλώσει σε αναζήτηση της πολύ ενδιαφέρουσας χλωρίδας της περιοχής: εδώ η συνάντηση με τα φυτά θα γίνει μέσα σε ένα δραματικό τοπίο ραχών και απότομων ρεματιών.

Συνδυάζοντας τα καλύτερα μονοπάτια με αφετηρία την Ηλιούπολη έχουμε συνθέσει τις πιο κάτω πεζοπορικές διαδρομές.

Διαδρομές από το Κορωπί

Το Κορωπί είναι ο μεγαλύτερος περιυμήττιος οικισμός εκτός Λεκανοπεδίου. Καθότι η πόλη διαδέχθηκε χωρικά τους αρχαίους οικισμούς της περιοχής, διατήρησε τους δεσμούς των αρχαίων κατοίκων με το βουνό, όπου αν τα ξωκλήσια αντικατέστησαν τα αρχαία ιερά, τα μαντριά, τα κτήματα, τα πηγάδια και τα μεταλλεία συνέχισαν την πορεία τους sτο χρόνο.

Αναπόδραστα λοιπόν, οι πεζοπορίες από το Κορωπί προς τον Υμηττό βαδίζουν πάνω στα ίχνη των αρχαίων δρόμων που δρασκέλιζαν το βουνό, όπως η περίφημη Σφηττία Οδός, η ανάβαση στο μεγάλο ιερό του Δία - σήμερα οροπέδιο του Προφήτη Ηλία - και ο δρόμος για το ρωμαϊκό λατομείο κιόνων.

Οι βασικές πεζοπορικές διαδρομές προς τα περάσματα, τα οροπέδια και τις κορυφές του Υμηττού με αφετηρία το Κορωπί είναι:

Διαδρομές από την Τερψιθέα

Η συνοικία της Τερψιθέας - μαζί με την παλιά αποθήκη άχρηστου υλικού της Πολεμικής Αεροπορίας - εισχωρεί στον άξονα του Υμηττού, εκμεταλλευόμενη το στενότερο σημείο της κορυφογραμμής, στην ευθεία από το ρέμα Βαρελά μέχρι την Κιάφα Ραψανά, ανάμεσα στο Μαυροβούνι και το Στρώμα.

Οι πεζοπορικές διαδρομές στη ζώνη αυτή και με αφετηρία την Τερψιθέα είναι:

Μεγάλες διαδρομές και διασχίσεις

Το επίμηκες σχήμα του Υμηττού και η φυσική διαίρεσή του σε επιμέρους ενότητες, που χωρίζονται από βαθιούς λαιμούς ή οροπέδια, προκαλεί τον πεζοπόρο να συνδυάσει μερικές καλοπατημένες διαμήκεις διαδρομές και να συνθέσει μεγάλες πορείες, στην όδευση είτε μιας διάσχισης από Βορράν προς Νότο, είτε ενός διασκελισμού. Παραδόξως, μέχρι σήμερα μία μόνο διαδρομή διάσχισης έχει χαραχθεί, η περίφημη Διαδρομή 10, συνοδευόμενη από έναν μικρό διασκελισμό, τη Διαδρομή 5. Η Διαδρομή 10 κάνει μια "βουτιά" από την κορυφογραμμή στην μονή Καισαριανής, την οποία αποφεύγει η πιο κάτω Σύντομη Διαδρομή 10, που διατηρεί την αφετηρία και τον προορισμό της "integrale".

Είναι προφανές ότι το μέγεθος του βουνού και η πληθώρα μονοπατιών επιτρέπουν στον έμπειρο πεζοπόρο να συνθέσει πολλούς άλλους συνδυασμούς, είτε διαμήκεις, από τον Αγιάννη τον Κυνηγό μέχρι τη Βάρη, είτε εγκάρσιους, από τη Χαλιδού στη μονή Καισαριανής ή την Ηλιούπολη. Η διάρκεια και τα διαχειριστικά θέματα (κυρίως το νερό αλλά και λοιπός εξοπλισμός) δεν διαφέρουν από ανάλογες απόπειρες στα μεγάλα βουνά.

Ακολουθούν οι τρεις γνωστές προτάσεις και μερικές ακόμα μεγάλες διαδρομές:

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Όλες οι πιο πάνω διαδρομές περιλαμβάνονται στον οδηγό Υμηττός topoguide.

Ο οδηγός Υμηττός topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μέσα από τη γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Play Store. Ο Υμηττός ανήκει στην ομάδα της Αττικής.

Ο οδηγός Υμηττός topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από τη γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Προμηθευτείτε τον οδηγό του Υμηττού ως in-app purchase στην εφαρμογή, μέσα στην ομάδα της Αττικής.

Ο οδηγός Υμηττός topoguide περιλαμβάνει περιγραφές και φωτογραφίες για τις πιο πάνω διαδρομές. Οι διαδρομές πλαισιώνονται από τα σημεία ενδιαφέροντος της άμεσης γειτονίας τους. Η εφαρμογή αναγνωρίζει την πλησιέστερη διαδρομή και προτείνει στον χρήστη να τον καθοδηγήσει ενεργητικά κατά μήκος της.