Υμηττός: Μεγάλες διαδρομές-διασχίσεις

Διάσχιση Υμηττού

Η ολοκληρωμένη διάσχιση του Υμηττού, από τη μονή Αγίου Ιωάννη Κυνηγού στο Σταυρό Αγίας Παρασκευής έως το ακρωτήριο Ζωστήρας στα Λιμανάκια Βουλιαγμένης σχεδιάστηκε, περπατήθηκε και δημοσιεύτηκε σε ψηφιακό οδηγό από τον Αντώνη Καλογήρου. Η διαδρομή έχει μήκος 33 χλμ., μπορεί να γίνει σε μία μέρα (περίπου 15 ώρες πορείας), αλλά μπορεί να κατατμηθεί σε 3 ή 4 σκέλη (πρόταση για 3 σκέλη: μονή Αγίου Ιωάννη Κυνηγού-Σέσι, Σέσι-Βάρη, Βάρη-ακρωτήρι Ζωστήρ.

Εκτός από τις πολυάριθμες μικρές και μεγαλύτερες διαδρομές του Υμηττού, οι καλά διαβασμένοι πεζοπόροι της Αττικής οργάνωναν από παλιά μεγάλες διασχίσεις στην βασική ραχοκοκκαλιά του βουνού - άλλωστε η διαίρεση σε Βόρειο, Κεντρικό και Νότιο Υμηττό υποννοεί το μακρόστενο σχήμα του συγκροτήματος.

Στα νεώτερα χρόνια, σηματοδοτήθηκε το Μονοπάτι 10 που αποτελεί μια ωραία ιδέα διάσχισης του Βόρειου και Κεντρικού Υμηττού- κάνει ωστόσο μια μεγάλη παράκαμψη μέχρι τη μονή Καισαριανής και επανέρχεται κοντά στον Εύζωνα, για να κατέβει στο Σέσι, μια καμπύλη που μεγαλώνει το μήκος της διαδρομής αλλά προσθέτει και μια σημαντική υψομετρική διαφορά στη ροή της - sτην εφαρμογή Υμηττός topoguide προτείνεται μια συντόμευση που αποφεύγει αυτό το κατέβα-ανέβα. Ούτως ή άλλως, το Μονοπάτι 10 σταματά στο Σέσι. Έτσι δεν υπήρχε κάποια πρόταση για το Νότιο Υμηττό, τον Άνυδρο Υμηττό των αρχαίων, γυμνό, κατατμημένο από χωματόδρομους και ποικίλες χρήσεις. Και οπωσδήποτε, κανείς δεν σκέφτηκε να συνεχίσει μετά τη Βάρη, πάνω από τις μικρές κορυφούλες και ανάμεσα στους συνοικισμούς.

Η πρόταση για μια ολοκληρωμένη διάσχιση του Υμηττού ήρθε από τον πολύ καλό γνώστη του βουνού και ακούραστο πεζοπόρο Αντώνη Καλογήρου. Μετά από πολλά χρόνια συνεχούς ενασχόλησης με τον Υμηττό, που γέννησαν τον οδηγό Τα μονοπάτια του Υμηττού, ο Α. Καλογήρου συνέθεσε όλες τις γνώσεις του πάνω στα μονοπάτια του βουνού του και δημοσίευσε σε μορφή ψηφιακού βιβλίου (στο πολύ φιλικό και κοινόχρηστο φορμάτ pdf) μια αναλυτική παρουσίαση μιας διαδρομής από τη μονή Αγίου Ιωάννη Κυνηγού στο Σταυρό Αγίας Παρασκευής έως το ακρωτήριο Ζωστήρας στα Λιμανάκια Βουλιαγμένης, μήκους 33 χλμ. Μαζί με το ψηφιακό βιβλίο - που περιλαμβάνει και μια λεπτομερέστατη περιγραφή του συνολικού βουνού - ο Α. Καλογήρου προσφέρει και το track της διαδρομής, μαζί με κάπου 600 σημεία προσανατολισμού (σε μορφή kml, αναγνώσιμο από το Google Earth).

Ο Καλογήρου προτείνει τη διαίρεση της συνολικής διαδρομής σε 4 σκέλη, ώστε ο πεζοπόρος να έχει το χρόνο και τις ευκαιρίες να ζήσει πιο ήρεμα τις αναρίθμητες μικρές στιγμές του περπατήματος, διαβάζοντας το τοπίο - γνώριμα αστικά τοπόσημα, φυτά, μνημεία, γεωλογικούς σχηματισμούς - και απολαμβάνοντας την παρέα. Μια πιο "γευστική" διαίρεση θα ήταν σε 3 σκέλη: Μονή Αγίου Ιωάννη Κυνηγού-Σέσι, Σέσι-Βάρη, Βάρη-ακρωτήρι Ζωστήρ. Η κατάτμηση αυτή σε τρία σκέλη μοιράζει τα ενδιαφέροντα στοιχεία περίπου ισάριθμα στα επιμέρους τμήματα.
Πιστεύουμε ωστόσο ότι η Διάσχιση του Υμηττού αξίζει να γίνει ως ενιαία πορεία 14-16 ωρών και προτείνουμε στον - προφανώς έμπειρο - πεζοπόρο να την κάνει σε μία μέρα, όχι μόνο για να δοκιμάσει τις δυνάμεις του σε ένα πολύ ασφαλές πεδίο, αλλά κυρίως γιατί σε ένα τόσο εξανθρωπισμένο περιβάλλον, μόνο η μεγάλη διάρκεια τοποθετεί τις έννοιες στο σωστό μέτρο.

Έτσι, ένα πρωινό ξεκίνημα από τον Αγιάννη τον Κυνηγό και ένα σταθερό βήμα θα σας χαρίσουν μια αποθεωτική άφιξη στο Ζωστήρα μέσα στο ηλιοβασίλεμα - για κάποιον άγνωστο στους χημικούς λόγο, η ολοκλήρωση μιας μεγάλης πορείας, μέσα στον ιδρώτα και κάτω από το εκτυφλωτικό αττικό φως, καταλύουν μια εντελώς άλλη πρόσληψη των τοπίων και των συντρόφων, γεννώντας νομοτελειακά τη διεύρυνση των αισθήσεων εκείνη που κάνει τον κόσμο γεμίζει από ήχους και χρώματα αλλιώς ασύλληπτα.

Πλήρης, πλούσια και μοναδική, η μεγάλη διάσχιση του Υμηττού, με την κατάλληλη ανάγνωση, συνιστά ένα ασθητικό γεγονός.

Ξεκινώντας από τη μονή Αγίου Ιωάννου του Κυνηγού (εύκολη πρόσβαση από το Σταυρό Αγίας Παρασκευής, άφθονος και σκιερός χώρος στάθμευσης) μπαίνουμε αμέσως σε μονοπάτι, ακολουθώντας τη Διαδρομή 11 και συνεχίζοντας με τη Διαδρομή 13 και μετά τη Διαδρομή 10 (όλες οι αναφορές αφορούν στο Δίκτυο ΣΠΑΥ, επισημασμένο με ωραίες ξύλινες πινακίδες και μικρούς χάρτες). Περνάμε τη Σπηλιά της Νυχτερίδας και αρχίζουμε την ανάβαση προς το Κορακοβούνι, όπου θα κάνουμε μια μικρή παράκαμψη για να επισκεφθούμε τη θέση του αρχαίου πύργου.

Κατεβαίνουμε στο λεγόμενο διάσελο ΟΤΕ (πύργος ΟΤΕ και άσφαλτος) και συνεχίζουμε στην όδευση του παλιού Μονοπατιού 10 μέχρι το σημείου όπου στρίβει δεξιά για να κατέβει στην άσφαλτο: εδώ εμείς πάμε αριστερά, για να σκαρφαλώσουμε το ωραιότερο τμήμα της πορείας μας, τη βράχινη βορεινή κόψη του Εύζωνα. Αν και δεν είναι παρά απλό περπάτημα σε βραχώδες πεδίο, το αεράτο αυτό κομμάτι χαρίζει μια σύντομη "ορειβατική" αίσθηση.

Φτάνοντας στο πάρκο (και "νεκροταφείο") κεραιών, μπαίνουμε στον άσφαλτο και τον κατηφορίζουμε μέχρι την πρώτη διασταύρωση με χωματόδρομο. Μπαίνουμε στο χωματόδρομο και τραβερσάρουμε μέχρι άλλο ένα, μικρότερο, πάρκο κεραιών, γυρίζοντας νότια, μέχρι στο τέλος του χωματόδρομου. Εδώ ξεκινά το βραχώδες μονοπάτι για το Σέσι, κακά σημασμένο στην αρχή του, η οποία βρίσκεται στο τριγωνομετρικό που ξεχωρίζει μπροστά μας. Το ίχνος του είναι φανερό μόνο κατά τόπους, αλλά σταδιακά αρχίζει μια πυκνή σήμανση με παλιά κόκκινα και νεώτερα μπλε σημάδια (μαζί με 1-2 κόκκινα/κίτρινα "10", καθώς βρισκόμαστε ακόμα πάνω στο παλιό Μονοπάτι 10), που βοηθούν στην τήρηση της πορείας. Λόγω του πολύ κακοτράχαλου πεδίου χρειάζεται λίγη συγκέντρωση στα βήματα μας - ευτυχώς είμαστε ακόμα ξεκούραστοι.

Σταδιακά χάνουμε ύψος και τέλος φτάνουμε στο οροπέδιο Σέσι, ακριβώς μπροστά στο λεγόμενο Καταφύγιο Κυνηγών (μεγάλος, καθαρός και ανοιχτός χώρος με 2 τζάκια, εκκλησία του Αγίου Ευσταθίου, σκιερός χώρος ανάπαυσης, αλλά όχι τρεχούμενο νερό). Η στάση στη σκιά των μουριών είναι αυτονόητη.

Συνεχίζουμε στο χωματόδρομο προς το οροπέδιο και σε πολύ λίγο φτάνουμε στο πηγάδι του Σέσι. Υπάρχει μαγκάνι με κουβά και το νερό είναι καλό και δροσερό - καλό είναι να αναπληρώσουμε τις μέχρι τώρα απώλειες.

Πάντα σε χωματόδρομο, στρίβουμε προς τα νότια και φτάνουμε κοντά στο διάσελο του Σταυρού, όπου μπαίνουμε σε μονοπάτι με ξεθωριασμένα μπλε/άσπρα σημάδια. Περνάμε το διάσελο του Σταυρού, όπου και νεώτερος ξύλινος σταυρός, και ανηφορίζουμε μαλακά σε καλό μονοπάτι νε ανανεωμένα μπλε/άσπρα σημάδια (μονοπάτι προς Τερψιθέα). Συναντάμε διακλάδωση με μικρότερο μονοπάτι σημαδεμένο με κόκκινα σημάδια, το οποίο και ακολουθούμε. Το μονοπάτι είναι απότομο, σε βραχώδες πεδίο και σκαρφαλώνει γρήγορα στη βορεινή πλαγιά του Μαυροβουνιού (αγνοούμε σήμανση του ΣΠΕΛΕΟ προς το βάραθρο Μαυροβουνίου) και φτάνει τελικά στη ράχη του. Ακολουθώντας πάντα τη σήμανση, ανεβαίνουμε στην κορυφή Μαυροβούνι και κατεβαίνουμε, πάντα σε βραχώδες πεδίο και με καλή σήμανση με κόκκινα σημάδια, στο διάσελο της κορυφής με τον όγκο Ίσωμα. Συνεχίζουμε σε δάσος και μετά γυμνό πεδίο μέχρι να πέσουμε στο δρόμο που εξυπηρετεί τις εγκαταστάσεις ραντάρ της κορυφής Ίσωμα.

Από την αρχή της πορείας μέχρι εδώ, η σήμανση, αν και όχι ενιαία, είναι συνεχής και συνεπής.

Από εδώ και μέχρι τη Θρακιά Συκιάς, θα βαδίσουμε σε χωματόδρομους, που διακόπτονται από μικρά τμήματα μονοπατιών (ευτυχώς σημαδεμένα με κόκκινα σημάδια). Αν και μονότονο πεζοπορικά, το τμήμα υτό δεν είναι βαρετό, γιατί έχει ωραία θέα στην Ανατολική Αττική και οπωσδήποτε κυλάει γρήγορα. Ακολουθώντας το ίχνος της πορείας στον ψηφιακό χάρτη, φτάνουμε σε μεγάλη μπάρα που προστατεύει το οδικό δίκτυο του Υμηττού και μπαίνουμε σε άσφαλτο.

Φτάνουμε στο μνημείο των πυροσβεστών, λίγο πριν τη Θρακιά Συκιάς, και κατηφορίζουμε το χωματόδρομο προς το σπήλαιο Νυμφολήπτου (ή Αρχεδήμου ή Πανός). Ακριβώς μπροστά στο σπήλαιο, μπαίνουμε σε μονοπάτι, καλό στα πρώτα μέτρα, μετά διασπασμένο (υψομετρικές χελώνες της ΓΥΣ) και τελικά πάλι πολύ καλό και καθαρό, που μας φέρνει σε χωματόδρομο, κοντά στο κτήμα Μαρτίδη. Με διαδοχικούς χωματόδρομους και λίγο κακοτράχαλο μονοπάτι φτάνουμε σε μεγάλο υποσταθμό της ΔΕΗ και συναντάμε άσφαλτο.

Ανηφορίζουμε λίγο και πιάνουμε μια διαδοχή από σαφή και κατά τόπους πολύ καλοπατημένα μονοπάτια, που περνούν μια δασωμένη ράχη και μας φέρνουν στο οικιστικό πλέγμα της Βάρης (συνοικισμός Βλάχικα). Φτάνουμε στη λεωφόρο Βάρης - ευκαιρία για ανεφοδιασμό, από νερό μέχρι γαλακτομπούρεκο.

Τέμνουμε τη λεωφόρο Βάρης και ακριβώς απέναντι μπαίνουμε σε δρομάκι (οδός Κερκύρας) που τελειώνει αμέσως. Ανηφορίζουμε σε αχνό μονοπάτι, σε δασωμένη πλαγιά, που τελειώνει στην ομαλή κορυφή Λαθούριζα, όπου βρισκόταν η ακρόπολη του αρχαίου δήμου Αναγυρούντος. Από την κορυφή έχουμε ωραία θέα του όγκου του Υμηττού, που μόλις διασχίσαμε, αλλά και των τελευταίων λόφων που μας περιμένουν.

Κατεβαίνουμε από την νότια όψη, τέμνουμε την άσφαλτο και συνεχίζουμε σε δεύτερο λόφο, πάνω από τον οικισμό Καμίνι, ακολουθώντας την οδό Πασιφάης και μετά για λίγο την οδό Ιόλης. Μπαίνουμε πάλι στο δάσος, περνώντας ανάμεσα στις περιφράξεις δύο κτιρίων και φτάνουμε σε χωματόδρομο, που εξυπηρετεί το παλιό πυροφυλάκειο της κορυφούλας. Περιτρέχοντας το λόφο, βρίσκουμε και κατηφορίζουμε μικρό μονοπάτι που μας φέρνει σε λεωφόρο.

Μετά από λίγες δεκάδες μέτρα στην άσφαλτο, μπαίνουμε σε δρομάκι (οδός Αντιγόνης) που καταλήγει ανηφορικά σε σπίτι. Ακριβώς πριν το σπίτι, 2-3 σκαλάκια σημειώνουν την αρχή ενός μικρού μονοπατιού που παρακολουθεί ισοϋψώς μια περίφραξη (παλιά στην αρχή, νεώτερη μετά). Φτάνουμε σε πόρτα της περίφραξης: κοιτώντας προς τα πάνω, βλέπουμε ένα είδος βραχώδους ύφεσης που οδηγεί στην κορυφή του λόφου. Ανηφορίζουμε όπως-όπως (έχει κάποιο ίχνος μονοπατιού) μέχρι τη βραχώδη κορυφή και κατηφορίζουμε τη νότια ράχη της, σταδιακά πιο χωμάτινη. Με λίγη ανηφορίτσα φτάνουμε σε μεγάλο μεταλλικό σταυρό (φοβερή θέα του όρμου της Βουλιαγμένης και του Αστέρα) και αμέσως στην κορυφούλα Ξερόβραχος με τριγωνομετρικό (υψ. 169 μ., άλλη φοβερή θέα προς το Λαγονήσι και τη Σαρωνίδα).

Κατηφορίζουμε σε κάπως απότομη πλαγιά, κατάσπαρτη με ερειπωμένα οχυρωματικά έργα και πυροβολεία του 2ου ΠΠ και φτάνουμε σε κεραίες και μετά στην άσφαλτο. Ακολουθούμε για μερικές δεκάδες μέτρα τη λεωφόρο Παναγούλη, περπατώντας στο πεζοδρόμιο, μπροστά στο νεκροταφείο της Βουλιαγμένης. Αμέσως μετά το χώρο στάθμευσης, περνάμε τη μπάρα και ανηφορίζουμε σε δρομάκι, που οδηγεί σε κορυφούλα με κόκκινη μεταλλική δεξαμενή (θέση άπλετης θέας). Αφήνουμε το δρομάκι για να κατηφορίσουμε σε καλά σημαδεμένο με κόκκινα σημάδια, αλλιώς δυσδιάκριτο μονοπάτι σε βραχώδες πεδίο, μέχρι να συναντήσουμε χωματόδρομο (μαύρη δεξαμενή ποτισμού άγριας πανίδας).

Συνεχίζουμε σε μια διαδοχή χωματόδρομων, που διασχίζουν την ομαλή ζώνη της Φασκομηλιάς, τους οποίους αφήνουμε για να κατέβουμε μέσα από ένα πεδίου καθαρού μαρμάρου στην υπόγεια διάβαση για τα Λιμανάκια Βουλιαγμένης. Μετά τη διάβαση, γυρίζουμε δεξιά, βρίσκουμε δρομάκι που κατηφορίζει ομαλά προς το ακρωτήρι Ζωστήρ και ολοκληρώνουμε τη διάσχισή μας στο πετρόχτιστο ερείπιο, πάνω από την ακτή ή στα βραχάκια της ακτής, με τον αρμόζοντα θρίαμβο.