Κάστρα και πύργοι της Νάξου

κάστρα και πύργοι της Νάξου

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Η μονή Φωτοδότη, ένα από τα ισχυρότερα οχυρά της Νάξου

Σε όλες τις ιστορικές περιόδους - αρχαιότητα, μεσαίωνας, νεώτερα χρόνια - η Νάξος, πλούσια, πολυάνθρωπη και προικισμένη, ήταν ένας από τους πιο ποθητούς τόπους του Αιγαίου. Επιδρομείς, πρόσκαιροι κατακτητές και μακρόχρονοι έποικοι αναμετρήθηκαν άπειρες φορές με τους ντόπιους για την κυριαρχία των φυσικών πόρων, της θέσης και του δυναμικού της.

Ως ήταν επόμενο, όλοι οι άρχοντες του νησιού - γηγενείς και επίκτητοι - φρόντισαν για την άμυνα του ζηλευτού αυτού τόπου. Έχτισαν πύργους και παρατηρητήρια για να ελέγχουν τις ακτές, ακροπόλεις και κάστρα για να καταφεύγουν, γέφυρες και δρόμους για να μετακινούνται με ασφάλεια, λιμάνια και κρυσφήγετα για να δραπετεύουν. Έτσι, οι κορυφές των αναρίθμητων λόφων και τα δαντελωτά παράλια της Νάξου είναι σήμερα κατάσπαρτα από αμυντικές κατασκευές όλων των εποχών και όλων των τεχνικών άμυνας.

Τα πιο σημαντικά αμυντικά συγκροτήματα της Νάξου είναι η προϊστορική ακρόπολη του Πανόρμου, το Κάστρο της Χώρας, το κάστρο του Απαλίρου, το κάστρο του Καλογήρου και το Απάνω Κάστρο του Τσικαλαριού, οι διάσπαρτοι αρχαίοι πύργοι, όπως ο πύργος του Χειμάρρου, οι πολλοί μεσαιωνικοί πύργοι, όπως του Della Rocca, στα Καλαμίτσια, του Μπελόνια, του Παλαιολόγου, του Γρατσία, του Παπαδάκη, του Μαρκοπολίτη, των Barozzi, της Αθαλασσάς, του Μπαζαίου, του Οσκέλου και της Αγιάς και τέλος τα μεγάλα οχυρωμένα μοναστήρια, όπως η μονή Φωτοδότη.

Μακροβιώτερο όλων, το κάστρο του Απαλίρου συνιστά μια από τις πιο σύνθετες και ενδιαφέρουσες βυζαντινές ακροπόλεις του Αιγαίου.

Το κάστρο του Απαλίρου

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Το κάστρο του Απαλίρου

Το κάστρο του Απαλίρου απλώνεται τα μακριά τείχη, τους πύργους και τους προμαχώνες του πάνω στην βραχώδη ράχη μιας απόκρημνης κορυφής στην Κεντρική Νάξο, ανάμεσα στο Σαγκρί και την Αγιασσό, σε μια περιοχή που σήμερα ανήκει στον Δαμαριώνα. Το όνομα του κάστρου προέρχεται από τις απαλιριές (Rhamnus lycioides subsp. oleoides).

Το μήκος των τειχών φτάνει τα 800 μ., ενώ η έκταση που καλύπτουν έχει εκτιμηθεί σε 20 στρέμματα.

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Η μεγάλη κινστέρνα του κάστρου

Αν και δεν είναι σαφές πότε ιδρύθηκε το κάστρο, φαίνεται ότι υπήρχε ήδη κατά τον 7ο αιώνα, ενώ είναι βέβαιο ότι εγκαταλείφθηκε το 13ο αιώνα, μετά την κατάληψη και καταστροφή του από τον Μάρκο Σανούδο. Ενδιάμεσα, είναι γνωστό ότι κυριεύτηκε στα 850 από τους Σαρακηνούς.

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Η εκκλησία της Θεοσκέπαστης, στη βάση του λόφου

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το κάστρο του Απαλίρου δεν ήταν ένα απλό οχυρό, αλλά ουσιαστικά υπήρξε η ακρόπολη του μεγάλου οικισμού που άνθησε στους πρόποδες του λόφου, στον κάμπο του Αδησαρού και γύρω από την μεγάλη ομώνυμη πηγή, και υπήρξε η βυζαντινή πρωτεύουσα του νησιού. Από τον μεγάλο αριθμό των οικιών (περίπου 250) και βοηθητικών κτισμάτων (στέρνες, φούρνοι, ελαιοτριβείο, αλλά και των εκκλησιών) που αναγνωρίζονται σήμερα στον εκτεταμένο ερειπιώνα του Απαλίρου, είναι βέβαιο ότι το κάστρο φιλοξενούσε, τουλάχιστον στις περιόδους έντονης αστάθειας, ένα σημαντικό πληθυσμό που ασκούσε πλήρεις δραστηριότητες μέσα ή γύρω από τα τείχη.

Πύργος Χειμάρρου

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Ο Πύργος του Χειμάρρου

Ο πύργος Χειμάρρου είναι ένας από τους καλύτερα διατηρημένους πύργους της κλασικής περιόδου του Αιγαίου. Πρόκειται για ένα στιβαρό κυκλικό κτίσμα τεσσάρων ορόφων με εξωτερική διάμετρο 9.2 μ. και ύψους 15 περίπου μέτρων. Η εξωτερική όψη της τοιχοποιΐας σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση, και αποτελείται από άριστα λαξεμένους και συναρμοσμένους ογκόλιθους, ενώ οι εσωτερικές στρώσεις του τοίχου δεν ήσαν τόσο καλά προσαρμοσμένες, με αποτέλεσμα μεγάλα τμήματα να έχουν ήδη καταρρεύσει.

Η θύρα βρίσκεται στο ισόγειο, ενώ 10 μ. ψηλότερα υπάρχει το μοναδικό παράθυρο του πύργου: και τα δύο ανοίγματα κοιτάνε νότια, δηλαδή προς τη θάλασσα.

Παλιόπυργος Πλάκας

Ο Παλαιόπυργος της Πλάκας βρίσκεται σε απόσταση 1.8 χλμ από την παραλία της Πλάκας. Είναι κτισμένος στη νότια βάση του βραχώδους λόφου Στρούμπουλας, στην κορυφή του οποίου διατηρούνται σήμερα δύο ανεμόμυλοι. Διασώζεται η περίμετρος της θεμελίωσης και μεγάλο μέρος του βόρειου τοίχου, που αποτελείται από μεγάλου μεγέθους καλά λαξεμένους ογκόλιθους. Το κτίσμα χρονολογείται κάπου στον 5ο αιώνα π.Χ.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

topoguide Greece

Ακροπόλεις, πύργοι και κάστρα
της Νάξου

topoguide Greece
Φωτογραφίες και περιγραφές κάστρων και πύργων της Νάξου περιλαμβάνονται στον οδηγό Νάξος topoguide.

Ο οδηγός Νάξος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Νάξος περιλαμβάνεται στην ομάδα των Νησιών. Αποκτήστε τον οδηγό της Νάξου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Νάξος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Νάξου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, κάνοντας τη σχετική αγορά από την ομάδα των Νησιών.

Η εφαρμογή καθοδηγεί τον χρήστη να εντοπίσει το σημείο ενδιαφέροντος.