Εκκλησίες της Νάξου

εκκλησίες της Νάξου

Εκτός από ένα αυτόνομο αρχαιολογικό μουσείο, η Νάξος αποτελεί ένα ανοιχτό μουσείο βυζαντινών μνημείων - μοναστηριών, πύργων, κάστρων και εκλλησιών. Οι βυζαντινοί ναοί είναι διάσπαρτοι σε όλο το νησί, με εξαίρεση ορισμένες περιοχές ελάχιστης κατοίκησης και με σαφώς μεγαλύτερη πυκνότητα στις περιοχές μεγαλύτερης έντασης, όπως στην περιοχή της Τραγαίας και του Σαγκρίου.

Μορφολογικά, διακρίνουμε δύο βασικούς τύπους εκκλησίων της βυζαντινής περιόδου, τους απλούς μονόχωρους καμαροσκέπαστους ναούς, διασπαρμένους σε όλο το νησί και συνήθεις στις αγροτικές περιοχές, και τις μεγάλες τρουλαίες βασιλικές, που είναι συνήθεις κοντά στους παλιούς οικισμούς, όπως το Σαγκρί, οι Ποταμιές, το Χαλκί και η Μονή.

Εκτιμάται ότι από την λαμπρή βυζαντινή περίοδο περισώθηκαν περίπου 200 εκκλησίες, οι περισσότερες από τις οποίες (περίπου 120) διατηρούν τον αρχικό αγιογραφικό διάκοσμο.

Οι τρουλαίες βασιλικές είναι, στο σύνολό τους, παλαιότερες, με τις αρχαιότερες να ανήκουν στον 6ο αιώνα. Η οικοδομική τους είναι φυσικά πιο προσεγμένη, τα φέροντα στοιχεία του τρούλου είναι στιβαρές, καλοφτιαγμένες αψίδες, ενώ οι τρούλοι έχουν συνήθως σχετικά ψηλά κυλινδρικά τύμπανα - δεν απουσιάζουν ωστόσο τα οκταγωγικά ή τα τετράγωνα πολύ χαμηλά τύμπανα. Εσωτερικά, οι περισσότερες από αυτές τις βασιλικές φέρουν ακέραιο ή φθαρμένο το αγιογραφικό πρόγραμμα της εποχής τους και κοσμούνται με ωραία μαρμάρινα τέμπλα και άλλα ανάγλυφα.

Συνηθισμένη είναι η περίπτωση δισυπόστατων ή και τρισυπόστατων ναών, συχνά επειδή τα δύο κλίτη ήταν αφιερωμένα σε έναν ορθόδοξο και έναν καθολικό τιμώμενο άγιο.

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Οι Άγιοι Θεόδωροι στον Πάνορμο

Εκκλησίες στο Χαλκί

Η ζώνη γύρω από το Χαλκί είναι η ιδανική περιοχή για μια περιήγηση στην βυζαντινή ναοδομία της Νάξου. Τα καλοπατημένα μονοπάτια (μέρος από τα οποία είναι σηματοδοτημένα και ενταγμένα στη Διαδρομή 4 του τοπικού πεζοπορικού δικτύου) φιδογυρίζουν μέσα στην κατάφυτη κοιλάδα και περνούν από όλες τις αξιόλογες εκκλησίες. Τα περισσότερα βυζαντινά μνημεία έχουν πινακίδες επισήμανσης ή και ενημερωτικές (όπως ο Ταξιάρχης).

Οι σημαντικότερες εκκλησίες της περιοχής του Χαλκιού είναι ο ναός της Αγίας Μαρίνας (11ος-13ος αι.), η εντυπωσιακή βασιλική του Αγίου Γεωργίου του Διασορίτη (10ος αι.), ο ναός του Αγίου Αντωνίου και ο γειτονικός δισυπόστατος ναός των αγίων Αγίου Νικολάου και Δημητρίου στα Μονοίτσια (αμφότεροι του 13ου αι.), ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Ισιδώρου (παλαιότερος όλων, του 6ου-7ου αι.) στα βόρεια της κοιλάδας, ο επίσης παλαιότατος ναός του Ταξιάρχη Ράχης στα Μονοίτσια (του 8ου-9ου αι.) και τέλος, η Παναγία Ραχιδιώτισα (12ος-14ος αι.), στα σύνορα με την επικράτεια της γειτονικής Μονής.

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Ο ναός του Αγίου Γεωργίου Διασορίτη στο Χαλκί

Η περιφέρεια του Χαλκιού είναι μια από τις περιοχές με υψηλή συγκέντρωση εκπληκτικών εκκλησιαστικών μνημείων. Η μεγάλη εκκλησία της Παναγίας Πρωτόθρονης, μέσα στον οικισμό, δίνει μια πρώτη ιδέα για το μεγαλείο και την λαμπρότητα των εκκλησιών της περιοχής.

Ένα σύντομο καλντερίμι μας οδηγεί στην αγροτική τοποθεσία, ακριβώς έξω από τον οικισμό, όπου δεσπόζει ο κομψός ναός του Αγίου Γεωργίου Διασορίτη, ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Νάξου. Ο ναός κατασκευάσθηκε τον 11ο αιώνα και διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες της ίδιας εποχής, που ανανεώθηκαν κατά το 13ο αιώνα.

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Ο Ταξιάρχης στα Μονοίτσια (Ράχη)

Λίγο πιο πέρα, υψωμένος πάνω σε φυσικό άνδηρο, εποπτεύει την λεκάνη του Χαλκιού ο ναός του Ταξιάρχη, που ανήκει στον γειτονικό οικισμό Μονοίτσια. Ο Ταξιάρχης ήταν μεγάλη τρίκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική, από την οποία διατηρούνται τα δύο κλίτη. Από τοιχογραφίες που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα, η εκκλησία χρονολογήθηκε στην πρώτη χιλιετία, είναι δηλαδή από τις παλαιότερες της Νάξου.

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Η Παναγία Ραχιδιώτισα στη Ράχη

Η Παναγία Ραχιδιώτισα βρίσκεται σε ωραία τοποθεσία, εκτός των οικισμών της περιοχής, πάνω σε μια περίοπτη ράχη, που επιβλέπει τους παλιούς αγροτικούς δρόμους ανάμεσα στο Χαλκί και τη Μονή. Δυτικά της Παναγίας βρίσκεται, ερειπωμένος, ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ισιδώρου.

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Η Παναγία Δροσιανή στη Μονή

Η Παναγία Δροσιανή είναι μια από τις αρχαιότερες εκκλησίες της Νάξου. Ο ναός, που υπήρξε καθολικό μοναστηριού, έχει μια πολύ ιδιαίτερη μορφή και συντίθεται από τον κυρίως ναό και τρία μονόχωρα παρεκλήσια με τρούλους στη βόρεια πλευρά. Ο κυρίως ναός φέρει τρίκογχο κωνικό δώμα με τρούλο. Το κτίσμα έχει χρονολογηθεί, με βάση τις αγιογραφίες του, στον 6ο αιώνα.

Νάξος topoguide
Νάξος topoguide: Ο Άγιος Νικόλαος στη Ράχη

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

topoguide Greece

Εκκλησίες και ξωκλήσια
της Νάξου

topoguide Greece
Φωτογραφίες και περιγραφές εκκλησιαστικών μνημείων της Νάξου περιλαμβάνονται στον οδηγό Νάξος topoguide.

Ο οδηγός Νάξος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Νάξος περιλαμβάνεται στην ομάδα των Νησιών. Αποκτήστε τον οδηγό της Νάξου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Νάξος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Νάξου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, κάνοντας τη σχετική αγορά από την ομάδα των Νησιών.

Η εφαρμογή καθοδηγεί τον χρήστη να εντοπίσει το σημείο ενδιαφέροντος.