Η φύση του Πόρου και της Τροιζηνίας

Η βλάστηση του Πόρου και της Τροιζηνίας

Λόγω του μικρού υψομετρικού εύρους, ο Πόρος καλύπτεται από μια μόνο ζώνη βλάστησης, που επιστημονικά λέγεται Ευμεσογειακή ζώνη και απλώνεται από το υψόμετρο της θάλασσας μέχρι και την κορυφή Βίγλα. Πρόκειται για μια ένωση θάμνων, δέντρων και ποωδών φυτών, που έχουν αυξημένες αντοχές και κατάλληλες προσαρμογές για το μακρύ και ξηρό καλοκαίρι της Μεσογείου, ενώ πολλά από αυτά είναι πολύ ανθεκτικά στη φωτιά ή προσαρμοσμένα στην αναβλάστηση ή αναπαραγωγή τους μετά από πυρκαγιά.

Μέσα στην Ευμεσογειακή ζώνη του Πόρου, οι κύριες μορφές βλάστησης είναι δύο: το πευκοδάσος και ο θαμνώνας. Διακριτές καταστάσεις βλάστησης δημιουργούνται επίσης στις ρεματιές και την ακτογραμμή.

Το πευκοδάσος

Η βλάστηση του Πόρου και της Τροιζηνίας
Χαλέπειος πεύκη (Pinus halepensis) στον Πόρο

Το πευκοδάσος του Πόρου, όπως και όλα τα ανάλογα δάση της νότιας Ελλάδας, σχηματίζεται από Χαλέπειο πεύκη (Pinus halepensis). Τα πεύκα είναι ακανόνιστα τοποθετημένα στο χώρο, καταλαμβάνουν κάθε διαθέσιμη θέση - εκτός των οικισμών, της Φούσας και των αντιπυρικών ζωνών - και είναι σχεδόν όλα στρεβλά, με κλαδιά περιπεπλεγμένα, συχνά συμπλεκόμενα μεταξύ των γειτονικών ατόμων.

Η βλάστηση του Πόρου και της Τροιζηνίας
Πεύκα στο ρέμα Ασκελίου, τυλιγμένα στους κισσούς, τους αρκουδόβατους και τα άγρια σπαράγγια

Πάνω στα πεύκα ελίσσονται κισσοί (Hedera helix) και εφέδρες (Ephedra foeminea). Καθότι το δάσος αυτό είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο, έχουν ληφθεί τα βασικά μέτρα προστασίας: η κίνηση οχημάτων στο βόρειο και πιο πυκνά δασωμένο τμήμα του νησιού ελέγχεται με μπάρες, ενώ έχουν εγκατασταθεί πυροσβεστικοί κρουνοί σε πολλά σημεία.

Η βλάστηση του Πόρου και της Τροιζηνίας
H Αγριελιά (Olea europaea subsp. oleaster), διάσπαρτη στο πευκοδάσος, σηματοδοτεί τις περιοχές που παλιότερα γινόταν προσπάθεια επέκτασης της γεωργικής γης

Τα περισσότερα πεύκα φέρουν σημάδια από το πρόσφατο ιστορικό ρητινοσυλλογής, δραστηριότητα που ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένη στον Πόρο και σταμάτησε πριν περίπου 25 χρόνια. Κατά διαστήματα, στις πιο βατές ζώνες του δάσους, συναντάμε ρετσινόλακκους, δηλαδή μικρές δεξαμενές ανοιγμένες στο έδαφος, κατά το δυνατόν ορθογώνιου σχήματος και συνήθως σταθεροποιημένες με πέτρινη τοιχοποιΐα. Εδώ, οι ρηνιτοσυλλέκτες αποθήκευαν προσωρινά το ρετσίνι της ημερήσιας συγκομιδής, μέχρι να το μετακινήσουν σε καταλληλότερους χώρους ή να το συσκευάσουν προς μεταφορά. Η στεγανοποίηση του ρετσινόλακκου εξασφαλίζεται είτε απο το ίδιο το πέτρωμα είτε με πρόχειρη κονία.

Η βλάστηση του Πόρου και της Τροιζηνίας
Ρετσινόλακκος στον Πόρο

Μέσα στο χώρο του δάσους, σε θέσεις με ιδιόμορφο καθεστώς, που κάποιες φορές αντανακλά τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες, αλλά συνήθως μαρτυρά ένα ιδιαίτερο ιστορικό χρήσης, θα βρούμε μια σειρά από άλλα είδη δέντρων, τα πιο συνήθη από τα οποία παρατίθενται στον πιο κάτω πίνακα:

• Juniperus phoenicea (Θαμνοκυπάρισσο)
• Ceratonia siliqua (Χαρουπιά)
• Olea europaea subsp. oleaster (Αγριελιά)

Στον υπόροφο του πευκοδάσους θα αναγνωρίσουμε μια πλειάδα μικρών θάμνων, οι περισσότεροι αγκαθωτοί ή με δερματώδη φύλλα, όπως η αστοιβίδα (Sarcopoterium spinosum), ο ασπάλαθος (Calicotome villosa), το φθινοπωρινό ρείκι (Erica manipuliflora), οι λαδανιές (Cistus sp.) και το στουρέκι (Globularia alypum).

• Cistus incanus (Άσπρη λαδανιά)
• Cistus parviflorus
• Cistus salviifolius (Κρητική λαδανιά)
• Myrtus communis (Μυρτιά)

Ασπάλαθος
Calicotome
villosa

Στουρέκι
Globularia
alypum

Αστοιβίδα
Sarcopoterium
spinosum

Εκτός του Πεύκου, ένα άλλο σημαντικό μεσογειακό είδος, το Κυπαρίσσι, έχει ευρεία παρουσία σε θέσεις με ιστορικό έντονης ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητας.
Στην ομάδα των κωνοφόρων, αξίζει να σημειωθεί η παρουσία μεμονωμένων ατόμων Κουκουναριάς (Pinus pinea), φυτευμένων ως καλλωπιστικά μέσα ή κοντά σε οικίες.

Ο θαμνώνας

Ο θαμνώνας του Πόρου χαρακτηρίζεται από θάμνους ύψους 2-4 μέτρων, με πλούσιο υπόροφο μικρότερων θαμνωδών φυτών.

Τα βασικά είδη του χαρακτηριστικού αυτού περιβάλλοντος παρουσιάζονται στον πιο κάτω πίνακα:

Κοκκορεβυθιά
Pistacia
terebinthus

Αριά
Quercus
ilex

Κουτσουπιά
Cercis
siliquastrum

• Quercus coccifera (Πουρνάρι)
• Quercus ilex (Αριά)
• Juniperus phoenicea (Θαμνοκυπάρισσο)
• Arbutus unedo (Κουμαριά)
• Arbutus andrachne (Γλυστροκουμαριά)
• Cercis siliquastrum (Κουτσουπιά)
• Pistacia lentiscus (Σχίνο)
• Pistacia terebinthus (Κοκκορεβυθιά)
• Pyrus amygdaliformis (Γκορτσιά)
• Euphorbia acanthothamnos (Γαλαστοιβίδα)
• Phlomis fruticosa (Ασφάκα)
• Anthyllis hermanniae (Αλογοθύμαρο)
• Calicotome villosa (Ασπάλαθος)
• Genista acanthoclada (Αχινοπόδι)
• Medicago arborea (Δενδρώδης μηδική)
• Spartium junceum (Σπάρτο)
• Phillyrea latifolia (Φυλλίκι)
• Clematis cirrhosa (Αγράμπελη)
• Sarcopoterium spinosum (Αφάνα)

Οι ακτές

Οι βραχώδεις ακτές, που καλύπτουν σχεδόν το σύνολο της ακτογραμμής του νησιού, είναι ένας σχετικά ενδιαφέρων βιότοπος, αραιά εποικισμένος με είδη υψηλής αντοχής στην αλατότητα, όπως η Κάππαρη (Capparis spinosa) και το Κρίταμο (Crithmum maritimum). Στις μικρές αμμώδεις παραλίες αξίζει να προσέξουμε, ανάμεσα στις πρόχειρες εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης, τα θαλερά αλμυρίκια (Tamarix sp.).

Ρεματική βλάστηση

Η βλάστηση του Πόρου και της Τροιζηνίας
Το αιωνόβιο πλατάνι της Παναγίας Βρυσούλας

Στις περισσότερο υγρές θέσεις και στις μισγάγγειες απαντούν συμπλέγματα παρόχθιας βλάστησης, που συντίθενται από υγρόφιλα είδη θάμνων και δέντρων. Στο τοπίο των ρεματιών αναμειγνύονται έντονα τα πεύκα, πνιγμένα από τους κισσούς, τους αρκουδόβατους (Smilax aspera) και τα άγρια σπαράγγια (Asparagus aphyllus) μαζί με λίγες λεύκες, ενώ μέσα στις κοίτες αφθονεί η πικροδάφνη (Nerium oleander) και τοπικά ενδημούν οι βάτοι (Rubus sanctus). Στο χώρο στάθμευσης της μονής Ζωοδόχου Πηγής θα βρούμε λίγα άτομα από το εντυπωσιακό Πεδινό σφενδάμι (Acer campestre), καθώς και λίγα πλατάνια (Platanus orientalis).

Πεδινό σφενδάμι
Acer
campestre

Πικροδάφνη
Nerium
oleander

Ο αγροτικός χώρος

Ο περιαστικός και αγροτικός χώρος στον Πόρο, όπως και παντού αλλού, έχει εποικισθεί με δεκάδες είδη, ιθαγενή αλλά που δεν υπήρχαν παλιότερα στο νησί ή ξενικά. Μερικά από τα πιο πολυπληθή είδη αναφέρονται στον πιο κάτω πίνακα.

• Acacia saligna (Κυανόφυλλη ακακία)
• Ailanthus altissima (Βρωμοκαρυδιά)
• Cupressus sempervirens (Κυπαρίσσι)
• Eucalyptus camaldulensis (Ευκάλυπτος)
• Euonymus japonicus (Ταφλάνι)
• Juglans regia (Καρυδιά)
• Laurus nobilis (Δάφνη)
• Melia azedarach (Αγριοπασχαλιά)
• Morus alba (Μουριά)
• Phoenix canariensis (Φοίνικας)
• Populus alba (Λεύκα)
• Pistacia vera (Φυστικιά)
• Ricinus communis (Ρετσινολαδιά)
• Robinia pseudoacacia (Ακακία)

Η βλάστηση του Πόρου και της Τροιζηνίας
Acacia saligna (Κυανόφυλλη ακακία)

Στις πλαγιές, σε υπήνεμες αλλά ηλιόλουστες θέσεις όπως το οροπέδιο Φούσα, συναντάμε παλαιότερους και νεότερους ελαιώνες, ενώ μέσα στα κτήματα θα δούμε μικρούς αμπελώνες και εκτάσεις με οπωροφόρα. Στους φράκτες και άλλες θέσεις θα συναντήσουμε εντυπωσιακές δομές από φραγκοσυκιές (Opundia ficus indica).

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

topoguide Greece

Οδηγος για τον Πορο και την Τροιζηνια

Φωτογραφίες και περιγραφές για πολλά είδη χλωρίδας του Πόρου και της Τροιζηνίας θα βρείτε στον οδηγό Πόρος-Τροιζηνία topoguide.

Ο οδηγός είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η ενότητα Πόρος-Τροιζηνία περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Πόρος-Τροιζηνία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Πόρος-Τροιζηνία topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό του Πόρου και της Τροιζηνίας ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, επιλέγοντάς τον από την ομάδα της Πελοποννήσου.

Περπατήστε στον Πόρο και την Τροιζηνία και γνωρίστε τη χλωρίδα τους με τη βοήθεια του μοναδικού οδηγού για το περιοχή.