Άνω Καρυές: μονοπάτια, ιστορία, εξυπηρετήσεις, διαδρομές
Αρκαδικά Μονοπάτια & Apollo Trails
Λύκαιο, Τετράζι, Μίνθη και κοιλάδα Νέδας
Τα χωριά του Λύκαιου
Οι Άνω Καρυές
Η τοποθεσία
Το χωριό μέσα στο ανοιξιάτικο φως του
Πατήστε για μεγέθυνση
Το χωριό μέσα στο ανοιξιάτικο φως του
Οι Άνω Καρυές φωλιάζουν σε μια επικλινή λεκάνη, στην ανατολική πλαγιά του Λύκαιου όρους, σε υψόμετρο 960 μ. Η θέση του οικισμού είναι αθέατη από την μεγαλοπολιτική πεδιάδα, καθώς δύο παραφυάδες του Λύκαιου την κλείνουν από τα ανατολικά, αφήνοντας μια στενή ρεματιά, μέσα στην οποία συγκεντρώνονται οι απορροές της κοιλάδας. Αναμφίβολα, η κρυπτική τοποθεσία μαζί με την εγγύτητα στους ορεινούς κτηνοτροφικούς πόρους και τα άφθονα νερά, αποτέλεσαν τους λόγους της συγκρότησης του χωριού, σε μια ζώνη κατά τ' άλλα σκληρών καιρικών συνθηκών και δύσκολων επικοινωνιών.
H ζώνη πάνω από τον οικισμό φιλοξενεί συστάδες δρυών και κέδρων, η άμεση περιοχή του οικισμού είναι κατάφυτη από μουριές και καρυδιές, ενώ όλες οι τριγύρω πτυχές έχουν τιθασευτεί με πεζούλες, σε μια προσπάθεια να εξασφαλιστούν οι βασικές ανάγκες του χωριού σε δημητριακά και όσπρια. Σήμερα, που η κτηνοτροφία έχει ατονήσει και η βλάστηση έχει θεριέψει, οι Άνω Καρυές πλέουν μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού μέσα στην πρασινάδα και τα λουλούδια.
Γενική εικόνα του οικισμού
Δεν υπάρχουν στοιχεία και αφηγήσεις για την αρχική συγκρότηση του οικισμού, που πιστεύεται ότι έγινε κάπου στο ύστερο Βυζάντιο. Πλησιέστερη γνωστή εγκατάσταση στην περιοχή φαίνεται ότι υπήρξε η Μεγάλη Αράχωβα, γεωργοκτηνοτροφικός συνοικισμός στην κορυφή της ομαλής κοιλάδας στους ΝΔ πρόποδες του βράχινου όγκου που φέρει το κάστρο του Αγίου Γεωργίου Σκορτών.
Φαίνεται ότι η παλιά αυτή θέση, που σήμερα επισημαίνεται από το ξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου και 2-3 καλύβια, χαμένα μέσα στις καρυδιές, υπήρξε ένα είδος βούργου του κάστρου και είναι πιθανόν όταν το κάστρο ερήμωσε, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς την εξίσου ασφαλή και πολύ πιο βολική θέση του σημερινού χωριού.
κάτω από την κορυφή του κάστρου του Αγίου Γεωργίου Σκορτών
Όπως και νάγινε η αρχική συσπείρωση, το χωριό ευημέρησε και ο αρχικός αυτός πυρήνας δημιούργησε χαμηλότερα τους ομώνυμους δορυφόρους του: τα χειμαδιά του στο Ίσωμα Καρυών και τα σταροχώραφά του στις Κάτω Καρυές, με τις τελευταίες να δέχονται τους κατοίκους των μεσαίων Καρυών, όταν ο σεισμός του 1965 κατέστρεψε το χωριό τους. Αν και αυτός ο μηχανισμός εποίκησης είναι κάπως αναντίστοιχος με το σύνηθες πρότυπο επέκτασης των ορεινών χωριών στην Ελλάδα - πάντα, το μητρικό χωριό βρίσκεται στη μεσαία υψομετρική ζώνη, τα χειμαδιά και η γεωργία εγκαθίστανται σε καλύβια χαμηλότερα και ένας θερινός κτηνοτροφικός δορυφόρος οργανώνεται σε στάνες στα ορεινά λιβάδια - μην ξεχνάμε ότι το μικρό υψομετρικό εύρος του Λύκαιου επιτρέπει και προτρέπει σε διαφορετικές γεωγραφικές στρατηγικές.
Η λεκάνη των Ανω Καρυών περιβάλλεται από σχετικά χαμηλές κορυφές του Λύκαιου, όπως ο Άι-Λιάς, το Ταμπούρι, ο Τζορόκος, το Γαβράκι, το Τρικόρφι, ο Άγιος Κωνσταντίνος, ο Άγιος Βασίλειος και το Ψηλέϊκο, ενώ πιο ψηλά και μακριά κορυφώνεται η Ιερή Κορυφή του Λύκαιου και των Αρκάδων.
Μετά την Απελευθέρωση απο τους Τούρκους, οι Άνω Καρυές, χάρη στην ισχυρή δημογραφία τους, απέκτησαν σημαντική θέση στο οικιστικό και διοικητικό σύστημα της περιοχής, ρόλο που έχασαν σύντομα από το πολύ πιο κομβικό γεωγραφικά Ίσαρη.
Σήμερα, παρόλη την απόσταση από τη Μεγαλόπολη και χάρη στο ενδιαφέρον των κατοίκων, οι Άνω Καρυές είναι ένα από τα πιο ευπρόσωπα χωριά του Λύκαιου. Τα σπίτια και οι κοινόχρηστοι χώροι είναι περιποιημένοι και φιλικοί και ακόμα και στο καταχείμωνο, μερικά τζάκια καπνίζουν. Το καλοκαίρι λειτουργεί Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, υπάρχει κοινοτική Βιβλιοθήκη με πλήθος εκλεκτά βιβλία και αίθουσα εκδηλώσεων - στέκι νεολαίας. Στα τελευταία σπίτια, ο παλαιός κοινοτικός νερόμυλος διατηρείται σε καλή κατάσταση, ενώ στο παλαιό πέτρινο ανακαινισμένο σχολείο φιλοξενείται το τοπικό Πνευματικό Κέντρο.
Παράλληλα, λόγω της εγγύτητας με τον αρχαιολογικό χώρο των Λύκαιων, έχει κατασκευαστεί ένα μεγάλο παραδοσιακό πέτρινο κτηριακό συγκρότημα, όπου στεγάζεται η Λυκαία Ακαδημία και το Μουσείο των Λυκαίων Αγώνων.
Το σπήλαιο Καταφύγιο των Άνω Καρυών
Η σπηλιά με την οχυρωματική κατασκευή
Πατήστε για μεγέθυνση
Η σπηλιά με την ψηλή οχυρωματική κατασκευή
Μεσόπλαγα της απόκρημνης ζώνης στο μικρό φαράγγι των Ανω Καρυών, μέσα στη χαράδρα προς την Κάπελη, στην πλευρά με νότιο προσανατολισμό, διακρίνεται επίμηκες ανηφορικό κοίλωμα σαν ρηχή σπηλιά. Το αρνητικό μέρος της σπηλαίωσης έχει κλειστεί με ψηλό πετρόχτιστο τοίχο, που μαζί με το φυσικό τοίχωμα δημιουργεί ένα είδος πύργου. Στη νότια όψη διακρίνεται άνοιγμα στο 1/3 του ύψους, σήμερα εν μέρει αποδομημένο. Το ύψος του θυρώματος αντιστοιχεί στο δάπεδο ενός πρώτου ορόφου, όπου η πρόσβαση, όπως σε όλους τους πύργους της εποχής, γινόταν με κινητή ξύλινη σκάλα. Κάτω από το δάπεδο του ορόφου θα υπήρχε αποθηκευτικός χώρος και πιθανότατα δεξαμενή συγκέντρωσης ομβρίων.
Το κρυπτικό και απυρόβλητο αυτό οχυρό είναι γνωστό στους ντόπιους ως Καταφύγιο. Η τεχνική της τοιχοποιΐας του πύργου παραπέμπει στην περίοδο της Φραγκοκρατίας. Αναφέρεται ότι μέσα στη σπηλαίωση υπήρχε εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής (άρα και πηγή) και ότι η προσπέλαση γινόταν με πέτρινη σκάλα. Σήμερα η πρόσβαση στη θέση είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Οι βρύσες του χωριού
Το κρηνικό συγκρότημα της πηγής Κράμποβα
Πατήστε για μεγέθυνση
Το κρηνικό συγκρότημα της πηγής Κράμποβα
Πολλές από τις πηγές του χωριού, όπως η Κράμποβα, η Μούσγα, η Βοϊβόντα, η Κερασιά, το Βρυσούλι, η Πάνω Κράμποβα, το Καρναβολίθι, η Καταβόλου, των Τριάντα, τα Χαντάκια, τα Σκαφίδια, η Μεγάλη Βρύση, το Λιγούλι Νερό, η Γοντίτσα και η Μαυρόπετρα, έχουν στολιστεί με ωραίες κρηνικές κατασκευές.
Ο περίπλους των πηγών αυτών δημιουργεί ενδιαφέρουσες κυκλικές πορείες γύρω από τις Άνω Καρυές και οδηγεί σε ωραίες τοποθεσίες με στέγαστρα, καθιστικά κλπ, κατάλληλες για αναψυχή και περισυλλογή.
Πεζοπορία γύρω από τις Άνω Καρυές
Οι Άνω Καρυές είναι το σημείο σύγκλισης δυο σκελών της κυκλικής πορείας των Αρκαδικών Μονοπατιών, του σκέλους Κωτύλιο-Άνω Καρυές, που διέρχεται και από τον αρχαιολογικό χώρο και την Ιερή Κορυφή του Λύκαιου, και του σκέλους Άνω Καρυές-Λύκαιο. Παράλληλα, από εδώ εκκινούν οι πορείες προς τη Νέδα, που εξασφαλίζει τη διασύνδεση με το δίκτυο Apollo Trails, και η διαδρομή προς το κάστρο του Αγίου Γεωργίου Σκορτών, που μπορεί να συνδυαστεί με τις πορείες προς την Κάπελη και το Καστανοχώρι και του Κουρουνιού.
Πληροφορίες: Χρ. Κουμουνδούρος
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΑ ΑΡΚΑΔΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αρκαδικά Μονοπάτια περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πολλών περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Αρκαδίας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.