Αγία Θεοδώρας Βάστα
Αρκαδικά Μονοπάτια & Apollo Trails
Λύκαιο, Τετράζι, Μίνθη και κοιλάδα Νέδας
Θρησκευτικά μνημεία
Ο ναός της Αγίας Θεοδώρας Βάστα
Η εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας είναι το μείζονος σημασίας, κυρίως λόγω της συμβολικής αξίας του, θρησκευτικό μνημείο της περιοχής του Λύκαιου. Η εκκλησία αυτή καθεαυτή είναι ένα μονόχωρο κτίσμα του συνήθους τύπου αγροτικού ναού με μικρές διαστάσεις, μεγάλο πάχος λιθόκτιστης τοιχοποιΐας, εμφανείς πεσσούς αντιστήριξης και θολωτή πλακόστρωτη στέγη. Το οικοδομικό πρότυπο του ναού υπήρξε αρκετά διαδεδομένο στη μέση έως και τη μετά το Βυζάντιο περίοδο και ως εκ τούτου το κτίσμα είναι δύσκολο να χρονολογηθεί: με βάση διάφορα στοιχεία, πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκε το 12ο αιώνα.
Η εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας Βάστα
Η εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας βρίσκεται στη νότια όχθη της χαλικόστρωτης ρεματιάς Χάραδρος. Κάτω από τη θεμελίωσή της εκκλησίας πηγάζει μεγάλο κεφαλάρι και τα νερά των συγκλινουσών ρεματιών Χάραδρος, Κρύα Βρύση και Κακόρεμα πέφτουν στον Πάμισο ποταμό.
Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Αγία Θεοδώρα, αφιέρωση που κατά την κύρια άποψη αφορά στην οσιομάρτυρα Θεοδώρα την Πελοποννήσια, που καταγόταν από το Βάστα και έζησε τον 9ο ή 10ο αι., πιθανόν σε κάποια συνοίκηση στην τοποθεσία του σημερινού ναού. Ο ναός θεωρείται ότι κτίστηκε από την κοινότητα της μονής Παναγίτσας ("Μοναστηράκι") της επαρχίας Χριστιανουπόλεως κατά τον 12ο αιώνα, πιθανόν στη θέση παλιότερης ταφικής κατασκευής στη μνήμη της αγίας. Η οικοδομική του κτίσματος συνηγορεί στην υπόθεση ότι ο ναός κτίστηκε από ντόπιους μαστόρους.
Κατά άλλη άποψη, ο ναός αφιερώθηκε στην βασίλισσα Θεοδώρα την Πορφυρογέννητη, τελευταία Αυγούστα της Μακεδονικής Δυναστείας του Βυζαντίου.
Η αφιέρωση στην τοπική αγία και η ιερότητα της τοποθεσίας εξύψωσαν την θρησκευτική αξία του ναού, που υπήρξε κύριο προσκύνημα για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Ωστόσο, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εκκλησίας, και αυτό που την έχει κάνει γνωστή στον εκτός Αρκαδίας κόσμο, είναι το πλήθος 17 μεγάλων και μικρών δένδρων που αναπτύσσονται επάνω στη στέγη της. Δεκατέσσερα πουρνάρια, μια κοκκορεβυθιά, ένα σφένδαμι και ένα φυλλίκι απλώνουν τις ρίζες τους – σχεδόν αθέατες τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά – στη δομή της στέγης και διαμέσου της λιθόκτιστης τοιχοποιίας, που έχει μέσο πάχος 60 εκ., καταλήγουν στο έδαφος.
Η εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας κηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1964. Σήμερα αποτελεί το κυριότερο τουριστικό αξιοθέατο της περιοχής και πλαισιώνεται από καλαίσθητο χώρο ανάπαυσης με πωλητήριο. Οι επικέπτες εξυπηρετούνται από δύο παρακείμενα εστιατόρια.
Η εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας Βάστα
Η εκκλησία ανήκει στον τύπο της μονόκλιτης θολωτής βασιλικής και έχει εξωτερικές διαστάσεις 6.80 Χ 3.50 μ.
Στο εσωτερικό της εκκλησίας σώζονται σήμερα αρκετά τμήματα τοιχογραφιών που όμως, λόγω των αλάτων, της αιθάλης και άλλων φθορών, είναι μάλλον δυσδιάκριτες, ενώ άλλα τμήματα έχουν καταπέσει και επιχριστεί.
Ο χώρος του ιερού χωρίζεται με λιθόκτιστο τέμπλο και η Αγία Τράπεζα είναι ενσωματωμένη στην κόγχη, που είναι ημικυκλική, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά.
Η τοιχοποιία είναι από αργολιθοδομή εκτός ορισμένων σημείων όπου απαντώνται τεμάχια δόμων από πωρόλιθο.
Ο ημικυλινδρικός θόλος καθώς και το τόξο της πύλης του ιερού αποτελείται από λαξευτούς θολίτες από πωρόλιθο.
Η επικάλυψη της δικλινούς στέγης και της αψίδας του ιερού γίνεται από σχιστόπλακες που λόγω της ύπαρξης των δένδρων, παρουσιάζουν μεγάλη διατάραξη. Τέλος, το δάπεδο είναι στρωμένο με σχιστόπλακες.
Η εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας Βάστα
Σε μικρή απόσταση από το ναό είχαν αποκαλυφθεί επιφανειακά κατάλοιπα αρχαίου κτιρίου και συγκεκριμένα δύο τοίχοι από ασβεστολιθικούς γωνιόλιθους, αναγνωρίσιμοι σε ύψος έως δύο δόμων. Εικάζεται ότι οι τοίχοι αποτελούν λείψανα του κτιριακού εξοπλισμού αρχαίου ιερού, που μέρος του ίσως βρίσκεται κάτω απο το σημερινό ναό. Τα κατάλοιπα έχουν συνδεθεί με τοπικό αγροτικό τέμενος της Αρτέμιδας.
Κείμενο: Φώτη Ζώης
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΑ ΑΡΚΑΔΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αρκαδικά Μονοπάτια περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πολλών περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Αρκαδίας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.