Γύρω από τη Χώρα Αλοννήσου

Κύκλος πολιτισμού στη Χώρα

Η Χώρα, που οι ντόπιοι αποκαλούν Παλιό Χωριό, συγκροτήθηκε πάνω σε ένα βραχώδες λειρί, που με κατεύθυνση Β-Ν υψώνεται στο πιο φιλικό στον άνθρωπο νότιο τμήμα της Αλοννήσου. Η μικρή αυτή έξαρση βράχων είναι το πιο προφανές οχυρό σημείο μέσα σε μια θάλασσα άμορφων λόφων και κατάφυτων κοιλάδων και βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τα καλύτερα φυσικά λιμάνια του νησιού, τις κύριες πηγές νερού και τις εύφορες λεκάνες.

Όντας η πιο προικισμένη θέση της Αλοννήσου, ο βράχος και η γύρω περιοχή κατοικήθηκαν από τα προϊστορικά χρόνια. Πιθανότατα η κατοίκηση στο βράχο ήταν συνεχής μέχρι και το Μεσαίωνα και εντάθηκε στα σκοτεινά χρόνια της πειρατίας, ανάμεσα στο 15ο με 17ο αιώνα, οπότε και συγκροτήθηκε το σύστημα εξωτερικών τοίχων των οικιών ως ενιαίο αμυντικό στοιχείο του ψηλότερου τμήματος του οικισμού. Η αυτοπροστατευόμενη αυτή γειτονιά στην κορυφή του λόφου ονομάστηκε Κάστρο, αν και δεν είχε καμια ιδιαίτερη αμυντική κατασκευή, πέραν των μικρών ανοιγμάτων των περιμετρικών οικιών.

Χάρη στο βολικό μέγεθος του οικισμού, τη μικρή υψομετρική διαφορά και το πλούτο των πολιστιστικών στοιχείων, το Παλιό Χωριό της Αλοννήσου είναι μια από τις πιο φιλικές Χώρες του Αιγαίου για πολιτιστικούς και αρχαιογνωστικούς περιπάτους.

Η διαδρομή που προτείνουμε εδώ περνά από όλα τα σημαντικά στοιχεία της ιστορίας και του πολιτισμού του οικισμού και του νησιού, χαρίζοντας παράλληλα εντυπωσιακές εικόνες.

Η πορεία ξεκινά από την παρόδια είσοδο και εμπορική πλατεία του οικισμού και μπαίνει στον παλιό πυρήνα της Χώρας από το πλατύ καλντερίμι που οδηγεί από τον κύριο χώρο στάθμευσης στην πλατεία του Χριστού. Εδώ μπροστά μας βρίσκεται ο ναός της Γένεσης του Χριστού, ενοριακή εκκλησία του οικισμού.

Στην άκρη της πλατείας υψώνεται ο παλιός ναός του Αγίου Αθανασίου και λίγο πιο πέρα ο αναστηλωμένος ανεμόμυλος της Χώρας, κτίσμα του 1850.

Ανηφορίζουμε το κεντρικό καλτερίμι, περνώντας από το μικρό εξώστη, όπου ηρώο πεσόντων του 2ου ΠΠ και φτάνουμε στο Παραδοσιακό Σπίτι, μικρό λαογραφικό μουσείο του νησιού.

Δεξιά μας είναι η Καστρόπορτα, η κύρια είσοδος στο Κάστρο. Ανεβαίνουμε και διασχίζουμε τη μικρή οχυρή γειτονιά και κατεβαίνουμε απο τη βοηθητική είσοδο, το Παραπόρτι, στο νότιο άκρο. Τα κύρια σημεία αναφοράς του Κάστρου είναι η εκκλησίες των πολεμικών αγίων Γεωργίου και Δημητρίου, η μία στην καρδιά του προστευόμενου χώρου και η άλλη ακριβώς στο όριο του.

Συνεχίζουμε μέσα στα δρομάκια, που σε κάθε ελιγμό κρύβουν από μια έκπληξη - αλλού ένα υπαίθριο βιβλίοπωλείο προς συντήρηση των κατοικίδιων της Χώρας, αλλού μια παλιά δίχρονη μοτοσυκλέτα και αλλού το παλιό σχολείο του χωριού - και φτάνουμε στη παλιά εκκλησία της Ευαγγελίστριας.

Από εδώ συνεχίζουμε προς τον άσφαλτο και περνώντας μπροστά από τα αλώνια ανηφορίζουμε ελαφρά μέχρι το μικρό ύψωμα που φέρει το ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη. Τέμνουμε ξανά το δρόμο και ανεβαίνουμε στο ξωκλήσι των Ταξιαρχών. Η περιήγησή μας στα μνημεία του οικισμού ολοκληρώνεται επιστρέφοντας στην αφετηρία μας, την οδική είσοδο της νεότερης πλατείας.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος