Πεζοπορία στην Όχη

Φαράγγι Δημοσάρη

Φαράγγι Δημοσάρη
Στην πάνω είσοδο της διαδρομής

Το Φαράγγι του Δημοσάρη απλώνεται από την κορυφή της Όχης μέχρι το Αιγαίο και συνιστά ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά τοπία της Νότιας Εύβοιας. Ταυτόχρονα, χάρη στη δύστροπη μορφολογία της χαράδρας, η ζώνη αυτή έμεινε αλώβητη από δρόμους και άλλες παρεμβάσεις και σήμερα είναι ένα από τα λίγα αυθεντικά τοπία σε μια ζώνη βαθιά διαταραγμένη από την αγροτική οδοποιΐα και την αιολική βιομηχανία.

Το μονοπάτι, που διατρέχει τον άξονα της χαράδρας, υπήρξε επί αιώνες ο μοναδικός δρόμος επικοινωνίας της απομονωμένης ανατολικής ακτής με την Κάρυστο και τον υπόλοιπο κόσμο. Καλοφτιαγμένο και φυσικά προστατευμένο, το μονοπάτι στο φαράγγι του Δημοσάρη είναι μια από τις ωραιότερες πορείες στην Εύβοια.

×

Πεζοπορία στην Όχη
Ανηφορίζοντας το φαράγγι Δημοσάρη

Η διαδρομή ξεκινά από το συνοικισμό Λενωσαίοι, στη νότια πλευρά της χαράδρας, όπου τελειώνει και ο χωματόδρομος. Στην αρχή του μονοπατιού υπάρχει μικρός χώρος στάθμευσης (αλλά δεν υπάρχει καμία επισήμανση για το μονοπάτι, μόνο ένα κίτρινο πλακίδιο).

Το μονοπάτι είναι τσιμεντοστρωμένο για λίγες δεκάδες μέτρα, μέχρι το νεκροταφείου του οικισμού. Από εκεί και πέρα, περπατάμε σε μια εναλλαγή από διαμορφωμένο ή χωμάτινο μονοπάτι, συνήθως πλάτους γύρω στο 1 μέτρο, αν και συναντάμε και στενότερα τμήματα. Στα διαμορφωμένα τμήματα έχουν τοποθετηθεί κατάλληλα σχιστόπλακες, κυρίως στο κράσπεδο του μονοπατιού.

Το μονοπάτι ανηφορίζει ισοκλινώς κατά μήκος της ρεματιάς, με ελάχιστους ελιγμούς, αξιοποιώντας κατά τόπους την πολύ βολική στρωμάτωση των σχιστόλιθων, που εξυπηρετούν ως φυσικές ράμπες. Σε κάποιες εκτεθειμένες θέσεις ή ρεματιές, έχει χτιστεί υπόστρωμα μικρού ύψους.

Η διαδρομή περνά από την ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, σε μικρή απόσταση από το μονοπάτι. Αμέσως μετά αρχίζει μια σειρά καταρρακτών. Κατά διαστήματα, όπου το επιτρέπει το ανάγλυφο, υπάρχουν μικρά μονοπάτια που οδηγούν στην κοίτη.

Πάνω από τους καταρράκτες, σε ένα πιο ομαλό σημείο της κοίτη, μια στιβαρή τσιμεντένια γέφυρα μας φέρνει στη βόρεια πλευρά της χαράδρας. Από εδώ αρχίζει ένα έντονα ανηφορικό τμήμα, που ελίσσεται σε μια απότομη πλαγιά με αριές, κέδρα και φτέρες. Περνάμε από πηγή (κατά περιόδους δεν έχει νερό) και φτάνουμε στο τέλος του μονοπατιού, που επισημαίνεται με μια πετρόχτιστη πύλη.

Από εδώ, χωματόδρομος μας φέρνει στο εγκαταλελειμένο κέντρο υποδοχής. Η κάθοδος προς την Κάρυστο μπορεί να γίνει είτε μέσω του οδικού δικτύου, είτε μέσω της διαδρομής Μύλοι-Κατανόλογγος-Καταφύγιο Όχης. Για να φτάσουμε στο καταφύγιο, χρησιμοποιούμε το οδικό δίκτυο: μετά το έρημο κέντρο υποδοχής, συναντάμε μεγάλη κρήνη και αμε΄σως μετά διακλάδωση, όπου ανηφορίζουμε αριστερά για να φτάσουμε στο πλάτωμα κάτω από το καταφύγιο.

Φαράγγι Δημοσάρη
Ο μεγάλος καταρράκτης στο Δημοσάρη

Το τοπίο της χαράδρας είναι υποβλητικό, είναι όμως πάνω από όλα αυθεντικό, με όλα τα συστατικά της αρχέγονης φύσης. Σε όλη την πορεία δεν συναντάμε σημάδια ανθρώπινης δραστηριότητας, ακόμα και στην περιοχή της παλιάς συνοίκησης που λεγόταν Μπαμπάδες.

Το μονοπάτι διατρέχει το παρόχθιο δάσος πλατάνων, που είναι και το αφθονότερο δέντρο της χαράδρας. Ανάμεσα στα πλατάνια υψώνονται μερικές μεγάλες βελανιδιές, ενώ ο υπόροφος, που είναι κατά τόπους πυκνός, συγκεντρώνει όλα τα είδη μικρών δέντρων και θάμνων της περιοχής.

Οπωσδήποτε το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της διαδρομής είναι οι καταρράκτες, με πιο εντυπωσιακό το μεγάλο καταρράκτη των 20 μέτρων, στο μέσον της όλης πορείας.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Σήμανση

Πινακίδες και σημάδια

Η διαδρομή έχει μέτρια σήμανση.

Στην Κάρυστο υπάρχει ενημερωτική πινακίδα για το φυσικό περιβάλλον της χαράδρας.

Από τον παραλιακό δρόμο της Καρύστου υπάρχουν κατά διαστήματα πινακίδες κατεύθυνσης που επισημαίνουν το δρόμο προς το ανώτερο σημείο της χαράδρας και οδηγούν (νοητά, γιατί υπάρχουν πολύ μεγάλα κενά, προφανώς λόγω της δημιουργίας του νεότερου οδικού δικτύου των αιολικών πάρκων) στο εγκαταλελειμένο κέντρο υποδοχής, κοντά στην άνω είσοδο της χαράδρας. Στο τμήμα αυτό συναντάμε κατά αραιά διαστήματα λευκά τετράγωνα πλακίδια με κίτρινο τετράγωνο στο κέντρο.

Στο κέντρο υποδοχής και στη διαμορφωμένη είσοδο της διαδρομής υπάρχουν δύο μεγάλες πινακίδες με πληροφορίες για τη χαράδρα και τη διαδρομή, ενώ λίγο ψηλότερα, σε ωραία κρήνη, υπάρχει μια ακόμα πινακίδα για τις πηγές της Όχης. Και οι τρεις αυτές πινακίδες έχουν καταστραφεί από τις καιρικές συνθήκες και δεν διαβάζονται. Δεν υπάρχει καμία πινακίδα στο κάτω άκρο της διαδρομή (υπάρχει μια οδική πινακίδα κατεύθυνσης στην είσοδο του χωματόδρομου προς Λενωσαίους).

Δίπλα στο εικονοστάσι του Αγίου Δημητρίου υπάρχει ξύλινη πινακίδα που επισημαίνει την ανάντι ερειπωμένη εκκλησία.

Κατά μήκος της διαδρομής θα συναντήσουμε ελάχιστα κίτρινα, καθώς και μερικά κόκκινα πλακίδια. Λίγα παλιά, ξεθωριασμένα βαμένα σημάδια στα δέντρα και στα βράχια συμπληρώνουν την υποδομή της διαδρομής. Η τοποθέτηση όλων των σημαδιών είναι συμπτωματική και δεν αποτελούν πραγματική σήμανση.

Φύση

Τα κηκίδια της βελανιδιάς

Στα κλαδιά των βελανιδιών της χαράδρας θα εντοπίσουμε ογκώδεις σφαιρικές μορφές που μοιάζουν με καρπούς: δεν είναι φυσικά καρποί - οι βελανιδιές κάνουν βελανίδια - αλλά κηκίδια, υπερπλασίες του ιστού του δέντρου, ως αποτέλεσμα της αντίδρασης στις τοξικές ουσίες που αφήνει μαζί με τα αυγά του το μια μικρή σφήκα.

Συγκεκριμένα, το κηκίδιο της Χνοώδους βελανιδιάς (Quercus pubescens) που συναντάμε στη χαράδρα του Δημοσάρη είναι μια σφαίρα από κυταρίνη, που δημιουργείται από το ίδιο το δέντρο στο σημείο όπου απόθεσε τα αυγά της η μικρή σφήκα Cynips tinctoria (Κύνιψ ο βαφικός). Οι λάρβες του εντόμου τρέφονται από το αμυλώδες υλικό της υπερπλασίας και όταν ωριμάσουν βιολογικά κάνουν μια τρύπα στο κηκίδιο και πετούν.

Καρακτηριστικό του κηκιδίου είναι το πολύ μικρό βάρος του. Από το κηκίδιο, η λαϊκή ιατρική έφτιαχνε μια στυπτική σκόνη, ενώ το υλικό του χρησιμοποιήθηκε ευρέως ως βαφική ουσία. Στις αρχές του χειμώνα, όταν οι βελανιδιές ρίχνουν τα φύλλα τους, πέφτουν και τα κηκίδια μαζικά στο έδαφος, δημιουργώντας απορίες στους πεζοπόρους.

Φύση

Το Σιλιβούτι (Podarcis erhardii)

Το Σιλιβούτι (Podarcis erhardii) είναι η πιο κοινή σαύρα στην Ελλάδα. Τη βρίσκουμε παντού, από το υψόμετρο της θάλασσας μέχρι και τα 1000 μέτρα, σε κάθε είδος βλάστησης. Όπως όλες οι σαύρες προτιμά τα ξηρά περιβάλλοντα και τις φωτεινές θέσεις και αγαπά ιδιαίτερα τις ξερολιθιές των παλιών κτημάτων.

Στο Δημοσάρη θα τη συναντήσουμε παντού: στα ερείπια και τις πεζούλες, τις σχιστόπλακες της ρεματιάς ή κρυμένη μέσα στη φυλλάδα του πλατανόδασους. Χάρη στο ήπιο κλίμα της χαράδρας παραμένει δραστήρια όλο το χρόνο, αναζητώντας τις ηλιόλουστες θέσεις μέσα στο Χειμώνα.

Πολιτισμός

Ο Άγιος Δημήτριος στο Δημοσάρη

Το ερειπωμένο ξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου στο Δημοσάρη υπήρξε σημείο αναφοράς των προωθημένων συνοικήσεων στο άνω τμήμα της χαράδρας. Η εκκλησία είναι φτιαγμένη από σχιστόπλακες και είχε στέγη από ξύλινα ζευκτά με επικάλυψη από πλάκες. Η τοιχοποιΐα είναι αμελής αλλά στιβαρή και δεν έχει κονία. Τα πρέκια στα δύο ανοίγματα της βορινής όψης είναι από καστανιά.

Χαρακτηριστικό της λιτής και λειτουργικής κατασκευής, ο ναός δεν έχει κυκλική κόγχη ιερού, αλλά μια απλή εσοχή εσωτερικά του ανατολικού τοίχου.

topoguide Greece

Οδηγός της Νότιας Εύβοιας

Η αναλυτική παρουσίαση της διαδρομής στο Φαράγγι Δημοσάρη, με αναλυτική περιγραφή, φωτογραφίες και μετρητικά στοιχεία, περιλαμβάνεται στον οδηγό Νότια Εύβοια topoguide της AnaDigit.

Ο οδηγός Νότια Εύβοια topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Νότια Εύβοια περιλαμβάνεται στην ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό της Νότιας Εύβοιας ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Νότια Εύβοια topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Νότιας Εύβοιας ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, κάνοντας τη σχετική αγορά από την ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας.

Στο πεδίο, το topoguide Greece κάνει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος της διαδρομής, ειδοποιώντας τον πεζοπόρο για την απομάκρυνσή του από το μονοπάτι, ενώ παράλληλα τον ενημερώνει για δεκάδες Σημεία Ενδιαφέροντος που βρίσκονται στην περιοχή της διαδρομής.