Στη Μαύρη Σπηλιά του Προυσού
Τα μονοπάτια του Προυσού
Στη Μαύρη Σπηλιά του Προυσού
Τα σπηλαιο-καταφύγια
Η Μαύρη Σπηλιά του Προυσού είναι ένα από τα αναρίθμητα κρυσφήγετα που κατασκευάστηκαν κατά τις ταραγμένες περιόδους - κυρίως το Μεσαίωνα και στη Τουρκοκρατία - σε απομακρυσμένες τοποθεσίες, για να χρησιμεύσουν ως ύστατα καταφύγια στις αναπόφευκτες συγκρούσεις κατά τις επιδρομές των εκάστοτε κατακτητών. Τα κρυσφήγετα αυτών των περιόδων είναι όλα κτισμένα με απλά μέσα, πάντα μέσα σε φυσικά κοιλώματα σε θέσεις κρυπτικές και δυσπρόσιτες.
Συνήθως το σπήλαιο που μετατρέπεται σε καταφύγιο είναι μάλλον ευμεγέθες παρά βαθύ και οχυρώνεται με ένα στιβαρό τοίχο από ξερολιθιά ή πλινθιά, εξοπλισμένο με τουφεκότρυπες. Η είσοδος γίνεται από ένα πολύ μικρό άνοιγμα, προσπελάσιμο από στενή, εκτεθειμένη ή απότομη δίοδο ή κινητή σκάλα. Εξωτερικά μπορεί να υπάρχουν ποικίλα αμυντικά στοιχεία (πυργίσκοι, καταχύστρες κλπ), αλλά εσωτερικά γίνονται μόνο στοιχειώδεις διαρρυθμίσεις.
Οπωσδήποτε, μια σπηλιά είναι ένα χθόνιο δώρο και η λαϊκή κουλτούρα το αξιοποιεί δεόντως. Έτσι όλα σχεδόν τα σπηλαιώδη καταφύγια έχουν ζήσει και άλλες χρήσεις, ιστορικά τεκμηριωμένες ή θρυλούμενες: ασκηταριά, μοναστήρια, ναΰδρια, οπλαποθήκες, λημέρια "κλεφτών" ή ληστών. Σε πολλές περιπτώσεις, η τοπική παράδοση συντηρεί ένα μύθο με νεράιδες ή πανέμορφες κόρες, μια ηρωική περιγραφή πολιορκίας που κλείνει με προδοσία ή δραματική έκβαση, μια βαθειά πεποίθεση για θαμένους θησαυρούς ή την ανάμνηση ενός αιμοβόρου αγά ή ενός τρομακτικού "αράπη".
Στη Μαύρη Σπηλιά
Η Μαύρη Σπηλιά του Προυσού
Η Μαύρη Σπηλιά του Προυσού πληροί όλες τις πιο πάνω προϋποθέσεις. Δεν είναι η μοναδική σπηλιά του Προυσού, επιλέχθηκε όμως για τη δημιουργία του καταφυγίου επειδή επιπλέον είναι αθέατη μέσα στο σκοτεινό φαράγγι - προσόν που δικαιολογεί το δυσοίωνο όνομά της -, γειτνιάζει με ένα ρέμα μόνιμης ροής - οπότε μπορεί να στηρίξει μια παρατεταμένη παραμονή ή πολιορκία - και παρέχει τη δυνατότητα διαφυγής μέσα από ένα εξαιρετικά απόκρημνο φαράγγι, μέσω περασμάτων γνωστών μόνο στους ντόπιους. Τα φυσικά προσόντα της, την κάνουν να ξεχωρίζει ανάμεσα σε παρόμοια σπήλαια της περιοχής και επιβεβαιώνουν την ιδιαίτερη φήμη της.
Οι αμυντικές κατασκευές της Μαύρης Σπηλιάς έγιναν χωρίς τη χρήση κονίας και έτσι ένα μέρος τους, όπως ένας χαμηλότερος προμαχώνας, έχουν αποσυντεθεί. Ο σωζώμενος τοίχος του κύριου οχυρού έχει πλάτος περίπου 30 μ. και η σχετικά επιμελημένη κατασκευή του (αλάξευτοι αλλά καλά επιλεγμένοι ισοπαχείς λίθοι και διαμήκη ξύλινα σενάζια) δηλώνει επανειλημένη χρήση και επισκευές, που υπονοούν ότι η Μαύρη Σπηλιά ίσως λειτούργησε και ως αποθήκη ή ναΰδριο.
Η πορεία προς τη Μαύρη Σπηλιά
Η πορεία ξεκινά από τον άσφαλτο Προυσού-Τόρνου και είναι σύντομη (περίπου 30 λ. με "τουριστικό" βήμα) και εντυπωσιακή. Αφήνουμε το όχημά μας στο χώρο στάθμευση κοντά στην οδική γέφυρα και το αλλαντοποιείο Στρεμμένου, όπου υπάρχει πέτρινη κρήνη.
Ο μεγάλος καταρράκτης της χαράδρας της Μαύρης Σπηλιάς
Η διαδρομή έχει τον κωδικό Μ7 και ακολουθεί διαμορφωμένο μονοπάτι, σημασμένο με κόκκινο τετράγωνο, που ελίσσεται στο στενό χώρο του φαραγγιού, δρασκελίζοντας με μικρές και μεγαλύτερες ξύλινες πεζογέφυρες τον άξονα της ρεματιάς. Η χαράδρα είναι σκιερή, κατάφυτη με πλατάνια, κάτω από επιβλητικούς σχηματισμούς από πλακώδεις ασβεστόλιθους. Η ρεματιά σχηματίζει μικρούς καταρράκτες, ενώ ένας μεγαλύτερος έχει δημιουργήσει μια μικρή λίμνη.
Στο μονοπάτι της Μαύρης Σπηλιάς
Τελικά, το μονοπάτι φτάνει σε ένα φυσικό αδιέξοδο, όπου μέσα σε ευρύχωρη κόγχη πάνω από την κοίτη διαμορφώνεται η Μαύρη Σπηλιά. Η είσοδος στον οχυρωμένο χώρο δεν είναι εφικτή, καθότι λείπει η κινητή (προφανώς ξύλινη) σκάλα ή ράμπα, που αποτελούσε και καίριο στοιχείο της άμυνας του χώρου.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
Σήμανση
Πινακίδες και σημάδια
Υπάρχει μια (μάλλον παλιά) πινακίδα περιοχής, που επισημαίνει τις διαδρομές: προς Μαύρη Σπηλιά, προς Via ferrata και προς κοιλάδα/μονή Προυσού.
Κατά μήκος της διαδρομής υπάρχουν αρκετά σημάδια επιβεβαίωσης με κοκκινο τετράγωνο.
topoguide greece
Οδηγος της Ευρυτανιας
Ο οδηγός Ευρυτανία topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide greece. Η Νότια Ευρυτανία περιλαμβάνεται στην ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό Ευρυτανία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Ευρυτανία topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Ευρυτανία ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, επιλέγοντάς τον από την ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας.
Η εφαρμογή παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος των ορειβατικών και πεζοπορικών διαδρομών, ενώ όλα τα σημεία ενδιαφέροντος που απεικονίζονται στο χάρτη αποτελούν διαδραστικές πηγές πληροφορίας της εφαρμογής: στο πεδίο, κάθε σημείο προβάλλεται αυτόματα στην οθόνη όταν το πλησιάζουμε και μας οδηγεί στο σχετικό λήμα του ψηφιακού οδηγού που περιέχεται στην εφαρμογή.
