Πεντέλη

Οδός Λιθαγωγίας

Η Οδός Λιθαγωγίας είναι ο αρχαίος άξονας μεταφοράς των μαρμάρων από τα λατομεία της Πεντέλης στα έργα της πόλης. Πιο γνωστός προορισμός των τεμαχίων μαρμάρου ήταν ο Παρθενώνας. Η μέθοδος εκμετάλλευσης περιλάμβανε την απόσχιση μεγάλων όγκων, τον επί τόπου τεμαχισμό και χονδοειδή λάξευση, την κάθοδο στη βάση του βουνού, που γινόταν με έλκηθρα και τροχαλίες από την Οδό Λιθαγωγίας και την μεταφορά στον τελικό προορισμό, όπου γινόταν και η οριστική διαμόρφωση του μαρμάρου.

Η «λιθαγωγία», δηλαδή η μετακίνηση των όγκων μαρμάρου, γινόταν σε αρκετά μεγάλη απόσταση και σε ανώμαλο έδαφος. Η διαδρομή από την Πεντέλη μέχρι το δυτικό διάσελο της Ακρόπολης ονομάστηκε «Οδός Λιθαγωγίας». Η «Οδός Λιθαγωγίας» ξεκινούσε από τα λατομεία της ζώνης της σημερινής σπηλιάς Νταβέλη, σε υψόμετρο 470μ., και ακολουθούσε επί 4 περίπου χλμ. τη δεξιά πλευρά της ρεματιάς Χαλανδρίου, ενώ για τα επόμενα 4 χλμ. συνέχιζε στην αριστερή όχθη της ρεματιάς. Μετά ακολουθούσε την όδευση της σημερινής λεωφόρου Κηφισίας και έφτανε περίπου στο πλάτωμα του Εθνικού Κήπου. Μέχρι τη βάση του βράχου της Ακρόπολης (Ιερό της Νύμφης, υψ. 96 μ.), η διαδρομή ήταν κατηφορική και είχε μήκος 17.4 χλμ. Ακολουθούσαν σύντομα ανηφορικά τμήματα προς τα εργοτάξια τελικής επεξεργασίας των ογκολίθων.

Η παρούσα διαδρομή κινείται πάνω στο ανώτερο σκέλος της αρχαίας Οδού Λιθαγωγίας. Από την πλατεία της Αγίας Τριάδας Πεντέλης παίρνουμε τον άσφαλτο προς το λόφο Καλλιθέα. Κατηφορίζουμε δεξιά σε χωματόδρομο προς τη ρεματιά Χαλανδρίου και περνάμε την παλιά οδική γέφυρα. Αμέσως μετά τη γέφυρα βρίσκουμε το μονοπάτι που ανηφορίζει στο πευκοδάσος, τέμνει χωματόδρομο και συνεχίζει παράλληλα αλλά ψηλότερα της ρεματιάς προς την Πεντέλη.

Το μονοπάτι είναι σαφές και πολύ πατημένο και διασχίζει μια ζώνη χαμηλών θάμνων, ταλαιπωρημένη από επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές. Συναντάμε ρεματιά και συνεχίζουμε σε πετρώδες έδαφος με άφθονες λαδανιές μέχρι χωματόδρομο, στη βάση της λατομικής ζώνης της Πεντέλης. Από εδώ ξεκινά πλατύ μονοπάτι, σαν δρομάκι, που ανηφορίζει με ανοιχτούς ελιγμούς την απότομη πλαγιά. Δεξιά και αριστερά μας χαίνουν τα νεότερα λατομεία μαρμάρου. Στην εξαιρετικά αλλοιωμένη αυτή ζώνη, δεν είναι σαφές ότι η αρχαία οδός Λιθαγωγίας όδευε ακριβώς πάνω στον σημερινό άξονα, είναι ωστόσο πολύ πιθανόν να περνούσε κάπου εδώ κοντά. Μετά από ένα πιο ευθύγραμμο σκέλος, συναντάμε ένα παλιό πετρόστρωτο τμήμα, που πιστεύεται ότι είναι κατάλοιπο της αρχαίας οδού. Φτάνουμε στο πλάτωμα της Σπηλιάς του Νταβέλη, όπου συγκλίνουν οι χωματόδρομοι από τις άλλες πλευρές του βουνού. Μπροστά μας η σπηλιά, το ομώνυμο αναρριχητικό πεδίο πάνω στους κάθετους του αρχαίου λατομείου και η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου, καθολικό της παλαιάς μονής του Γενεσίου της Θεοτόκου.

Η διαδρομή έχει μέτρια σήμανση με ποικίλα χρώματα και υλικά σε δέντρα και βράχια.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος