Το νερό στον Παρνασσό
πηγές, κρήνες και πηγάδια

Οι πηγές

Λόγω της έκτασης των καρστικών δικτύων του Παρνασσού, σε πολλές θέσεις του βουνού σχηματίζονται σημαντικές πηγές, μερικές από τις οποίες υδρεύουν τους κατάντη οικισμούς. Τρεις από τις μεγαλύτερες πηγές του αναβλύζουν στην επαφή με τον κάμπο και δημιουργούν τις κυριότερες πηγές του Κηφισού ποταμού, στη Λιλαία, την Αγία Ελεούσα Πολυδρόσου και το Μαυρονέρι Δαύλειας, αντίστοιχα.

Οι πηγές του Κηφισού

Ο βοιωτικός Κηφισός είναι ένας από τους πιο παράξενους ποταμούς της Ελλαδας: ομαλός και με έναν πολύ σύντομο ορεινό τμήμα, είναι παραδόξως πολύϋδρος και ταυτόχρονα ο μόνος ποταμός που έσβηνε σε μια μεγάλη εσωτερική λίμνη, την Κωπαϊδα (αρχαία Κηφισσίς Λίμνη), και δεν κατέληγε άμεσα στη θάλασσα.

Ο Κηφισός πηγάζει κυρίως από τον Παρνασσό: όλες οι σημαντικές πηγές του βρίσκονται στους ανατολικούς πρόποδες του μεγάλου βουνού, στη ζώνη από τη Δαύλεια μέχρι τη Γραβιά. Κυριότερες από αυτές είναι τρεις: η μεγάλη πηγή στη Λιλαία, το μεγάλο "μάτι" στην Αγία Ελεούσα Πολυδρόσου και τέλος το άγνωστο στους πολλούς Μαυρονέρι.

Μετά μια μακριά διαδρομή στην ομαλή λεκάνη ανάμεσα στον Παρνασσό και το Καλλίδρομο, ο Κηφισός απλώνεται στην περιοχή της Κωπαΐδας, όπου εισρέουν και τα νερά του Μέλανα ποταμού, επίσης ερχόμενα απ' ευθείας από την μεγάλη καρστική πηγή του Ακοντίου, την πηγή των Χαρίτων. Μετά τα έργα ταπείνωσης της στάθμης της Κωπαϊδας και την κατασκευή της μεγάλης τάφρου που παροχετεύει τα νερά της άλλοτε λίμνης, ο Κηφισός καταλήγει στην Υλίκη και ουσιαστικά υδροδοτεί την Αθήνα.

Οι κρήνες

Στον Παρνασσό, όπως και παντού αλλού, η κρήνη είναι το γεωγραφικό σημείο που υποστασιοποιεί το κοινωνικό κέντρο βάρους του χωριού. Δεν υπάρχει στον Παρνασσό χωριό χωρίς μια μεγάλη, δημόσια κρήνη, με αρκετό χώρο γύρω της για την συνάντηση των κατοίκων. Καταβάλλεται προσπάθεια η κεντρική αυτή κρήνη να χτιστεί στην κύρια πλατεία του οικισμού.

Όλες σχεδόν οι κρήνες του Παρνασσού είναι της τυπικής όψης μικρής αψίδας και τρόπου κατασκευής, με ντόπιο ασβεστόλιθο και σχιστολιθικές πλάκες. Η γούρνα προέρχεται από ντόπια μαρμαρόπετρα.

Τα ορεινά πηγάδια

Αν και κάποιες περιοχές του Παρνασσού, ακόμα και στην ανώτερη ζώνη, έχουν σημαντική υπόγεια υδροφορία (Μεγάλη Βρύση, Κρύα Βρύση, Καρκαβέλια κλπ), υπάρχουν μεγάλες ζώνες με ελάχιστες η καθόλου αναβλύσεις. Στις περιοχές αυτές οι κτηνοτρόφοι κατέφυγαν σε λύσεις συλλογής του επιφανειακού νερού, όπως λούτσες και πηγάδια. Μια ενδιαφέρουσα ομάδα τριών πηγαδιών και πιό συγκεκριμένα το πηγάδι Παναγιάς, το πηγάδι στο Μετόχι και το "πηγάδι" του Αγίου Νικολάου βρίσκονται στην άνυδρη ζώνη του Δυτικού Παρνασσού. Ανάλογα πηγάδια, ακόμα πιο στοιχειώδη, θα βρούμε σε πολλά άλλα σημεία, όπως στη λάκκα Πόρτες, στο παλιό μονοπάτι από την Αγόριανη στον Πολύδροσο.

Πως θα τα βρείτε

Φωτογραφίες και περιγραφές για από τις πολυάριθμες πηγές και κρήνες της περιοχής του Παρνασσού περιλαμβάνονται στον οδηγό Παρνασσός topoguide, που περιλαμβάνεται στην ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας της γενικής εφαρμογής topoguide Greece.

Η εφαρμογή topoguide Greece είναι διαθέσιμη τόσο για συσκευές Android, όσο και για συσκευές iOS (iPhone).
Η εφαρμογή καθοδηγεί τον χρήστη να εντοπίσει το σημείο ενδιαφέροντος με ακρίβεια.