Ε.Δ. Ολύμπου: Τα πουλιά της αλπικής ζώνης

Εθνικός Δρυμός Ολύμπου

Τα πουλιά της αλπικής ζώνης

Εθνικός Δρυμός Ολύμπου: Η μεγαλειώδης λεκάνη των Καζανιών
Εθνικός Δρυμός Ολύμπου
Η μεγαλειώδης λεκάνη των Καζανιών
Πατήστε για μεγέθυνση

Το ανάγλυφο από την κορυφή της Σκούρτας μέχρι τους πρόποδες του Στεφανιού συνιστά το πιο δραματικό αλπικό τοπίο του Ολύμπου: από τη μια η χαράδρα του Ενιπέα με τις αχανείς δασωμένες πλαγιές, από τα βόρεια ο λαβύρινθος των ορθοπλαγιών στα Κόκκαλα και στη μέση μια στενή, κοφτερή ράχη, που μετά το Λαιμό απλώνεται σε ένα μεγάλο, ομαλό και χλοερό οροπέδιο. Ο συνδυασμός των απόκρημνων πλαγιών με τις ήπιες γραμμές ανάγει τη Σκούρτα και το οροπέδιο των Μουσών σε ένα πραγματικό καταφύγιο, όπου το υψόμετρο έχει μικρότερη σημασία από την τοπογραφία και το σύνολο προσελκύει τόσο πουλιά της αλπικής ζώνης όσο και είδη των στεπωδών εκτάσεων.

Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, τα λιβάδια του Ολύμπου, ως περιοχή με μεγάλη βοσκοϊκανότητα, συγκέντρωναν τα κοπάδια μιας πρωτόγονης κτηνοτροφίας, που άφηνε πίσω της αρκετά πτώματα κάθε καλοκάιρι. Παράλληλα, η πανίδα των μικρών και μεσαίων θηλαστικών συντηρούσε σημαντικούς πληθυσμούς μεγάλων αρπακτικών. Εκείνες τις εποχές, στις κορυφές και τις ράχες κυριαρχούσε ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos), ενώ στα λιβάδια γυροπετούσαν τα τέσσερα βαλκανικά πτωματοφάγα, δηλαδή ο Ασπροπάρης (Neophron percnopterus), το Όρνιο (Gyps fulvus), ο Μαυρόγυπας (Aegypius monachus) και ο Γυπαετός (Gypaetus barbatus).

Σήμερα, μετά τη στροφή των κτηνοτρόφων προς τα βοοειδή και σε συνδυασμό με την απαγόρευση της βόσκησης μικρών ζώων στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού, κανένα είδος γύπα δεν καταγράφεται στην περιοχή, εκτός από κάποιο σποραδικό Όρνιο, ωστόσο παραμένει ο Χρυσαετός και κάποιοι μικρότεροι αετοί που κυνηγούν ενεργητικά τα θηράματα των λιβαδιών.

Πάνω στις ράχες, τα πιο εμφανή είδη είναι οι Κιτρινοκαλιακούδες (Pyrrhocorax graculus) που πετούν σε ομάδες, άφοβες απέναντι στον άνθρωπο, μετακινούμενες από τις ορθοπλαγιές, όπου φωλιάζουν ή κουρνιάζουν, στα λιβάδια, όπου βόσκουν - κυριολεκτικά - μισοκρυμμένες μέσα στις πόες ψάχνοντας για έντομα, μαλάκια και σπόρους. Ανάμεσά τους γλυστρούν μερικές Κοκκινοκαλιακούδες (Pyrrhocorax pyrrhocorax), δηλαδή η σπάνια ξαδέρφη τους, ένα εντυπωσιακό αλπικό πουλί με πυρροκόκκινο ράμφος. Οι οξείες κραυγές τους κυριαρχούν στο πεδίο.

Στις κορυφογραμμές, όλο το χρόνο, αλλά κυρίως τις εποχές που απλώνονται και συρρικνώνονται τα χιόνια, δηλαδή στα στις αρχές του Χειμώνα και στις πρώτες βδομάδες του Καλοκαιριού, θα δούμε τρια είδη ασυνήθιστων στρουθιόμορφων, εξεοικειωμένα με τις καιρικές συνθήκες και τους πόρους του μεγάλου υψομέτρου: το Χιονόστρουθο (Montifringilla nivalis), τη Χιονάδα (Eremophila alpestris) και τον Χιονοψάλτη (Prunella collaris). Φυσικά, ακόμα και αυτή ηρωική "τριάδα του χιονιού" δεν μπορεί να επιβιώσει όταν η γη στρωθεί πλήρως με χιόνι και έτσι μέσα στο καταχείμωνο σκορπάνε χαμηλότερα και χάνονται μέσα στις ομίχλες της ημιορεινής ζώνης, σαν κυνηγημένοι μετανάστες. Μόλις μπει η Άνοιξη όμως, θα να γυρίσουν στα ανεμοδαρμένα λημέρια τους. Αναμφισβήτητα, η πιο χαρούμενη εποχή της αλπικής ζώνης είναι το Καλοκαίρι, οπόταν πολλά νέα είδη έρχονται από την Αφρική ή τα χαμηλότερα υψόμετρα να "παραθερίσουν" στα πλούσια λιβάδια. Στις παρυφές του ορεινού δάσους, μαζεύονται μεγάλες ομάδες από πανέμορφα Χρυσοτσίχλονα (Emberiza citrinella), μαζί με μια σειρά άλλα στρουθιόμορφα, Καρβουνιάρηδες, Σταχτοπετρόκληδες, Φοινίκουροι, Φανέτα και Σταρήθρες, που θα απλωθούν σταδιακά προς τις κορυφές. Μαζί τους ανεβαίνουν και τα γεράκια των ανοιχτών βιοτόπων.

Στα κάθετα τοιχώματα των αναρίθμητων οροπλαγιών του Ολύμπου θα δούμε - από μακριά, οι επικράτειές της είναι απρόσιτες - την εντυπωσιακή Τοιχοδρόμα (Tichodroma muraria), ένα μοναδικό πουλί με άλικα χρώματα που πετά ανάλαφρα σαν πεταλούδα από νεροσυρμή με αρνητικό, για να μαζέψει τα αόρατα έντομα που απομυζούν τα συστατικά που κατεβάζουν τα νερά που γλύφουν στα βράχια. Μια συνάντηση με την Τοιχοδρόμα είναι μια εμπειρία που δεν ξεχνιέται.

Τα πουλιά που θα συναντήσουμε εδώ είναι τα βασικά είδη της υποαλπικής και αλπικής ζώνης του Ολύμπου:

Σε ότι αφορά στη φωτογράφιση των πιο πάνω πουλιών στο συγκεκριμένο πεδίο, δείτε μια πιο τεχνική προσέγγιση στο λήμμα Φωτογραφίζοντας τα αλπικά πουλιά στον Εθνικό Δρυμό Ολύμπου.

Αντίστοιχα, για μια συνολική εικόνα της ορνιθοπανίδας του Ολύμπου, διαβάστε το κεφάλαιο Τα πουλιά του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου.

Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

topoguide greece

Οδηγος του Ολυμπου

Χαρτογράφηση, Σημεία Ενδιαφέροντος και ασφαλής πλοήγηση στην αλπική ζώνη του Ολύμπου, καθώς και αναλυτική παρουσίαση της ορνιθοπανίδας του μεγάλου βουνού, με φωτογραφίες και περιγραφές για είδη πουλιών περιλαμβάνονται στον οδηγό Όλυμπος topoguide.

Ο οδηγός Όλυμπος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide greece. Ο Όλυμπος περιλαμβάνεται στην ομάδα της Βόρειας Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό Όλυμπος topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Όλυμπος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό του Ολύμπου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, επιλέγοντάς τον από την ομάδα της Βόρειας Ελλάδας.

Η εφαρμογή παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος της διαδρομής, καθώς και έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής του Ολύμπου.

Όλα τα σημεία ενδιαφέροντος που απεικονίζονται στο χάρτη αποτελούν διαδραστικές πηγές πληροφορίας της εφαρμογής: στο πεδίο, κάθε σημείο προβάλλεται αυτόματα στην οθόνη όταν το πλησιάζουμε και μας οδηγεί στο σχετικό λήμα του ψηφιακού οδηγού που περιέχεται στην εφαρμογή.
topoguide greece