Η Πιάνα

Η Πιάνα είναι το πιο εντυπωσιακό χωριό της κοιλάδας του Ελισσώνα: ο οικισμός απλώνεται στο ανατολικό μέτωπο της κοιλάδας, σε μια ισοϋψή γραμμή στα 1050 μ., δεξιά και αριστερά από το βράχινο πυρήνα της. Στο κέντρο του οικισμού, πάνω στον οχυρό βράχο της, υψώνεται ο επιβλητικός ενοριακός ναός της και γύρω του συσπειρώνονται τα αρχοντόσπιτα του χωριού. Από την ψηλή θέση της, η Πιάνα εποπτεύει όλα τα κατάντη χωριά και χαιρετίζει τον πλούτο που της προσφέρει το Μαίναλο.

Η Πιάνα είναι οικισμός της ύστερης Τουρκοκρατίας, που άκμασε και αναπτύχθηκε μετεπαναστατικά. Στην Επανάσταση του 1821, η Πιάνα αποτέλεσε τη βάση γύρω από την οποία οργανώθηκαν από τον οπλαρχηγό Πλαπούτα τα πρώτα στρατιωτικά τμήματα που ενίσχυσαν τη μάχη του Βαλτετσίου και στη συνέχεια κατέλαβαν την Τρίπολη. Στην Πιάνα επίσης παρασκευαζόταν το ψωμί για τον ανεφοδιασμό των εμπέδων.

Η τοποθεσία του χωριού είναι από τις καλύτερα επιλεγμένες μέσα στην περιμενάλια ζώνη: η Πιάνα κτίστηκε σε οχυρή και περίοπτη θέση, πάνω στην οδική γέφυρα που συνδέει τους δρόμους προς το Χρυσοβίτσι και την Αλωνίσταινα. Το χωριό υδρεύεται από τοπικές πηγές και ελέγχει τις πηγές του Ελισσώνα, που γυρίζει τους νερόμυλους, τις ντριστέλες και τα πριόνια του. Ταυτόχρονα η Πιάνα κατέχει έναν πολυσχιδή αρδευόμενο κάμπο, είναι κύριος εκτεταμένων δασών και νέμεται έναν απέραντο θαμνώνα.

Χάρη στον πλούτο αυτόν, η Πιάνα υπήρξε από τα πλουσιότερα χωριά του νότιου και ανατολικού Μαινάλου. Παράληλα, λόγω της μικρής απόστασης από την Τρίπολη το χωριό διατήρησε μέρος της παλιάς ευρωστίας της μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα.

Η θέση του οικισμού έχει πολλές πηγές, μερικές από τις οποίες έχουν εξοπλιστεί με ωραίες κρηνικές κατασκευές, όπως η βρύση της πλατείας, η βρύση του Κάπα λίγο ψηλότερα και η Βρύση του Αφέντη στον Κάτω Μαχαλά.

Κομβικό ρόλο στη ζωή και την ευημέρια της Πιάνας είχε ο Ελισσώνας ποταμός, που διαρρέει την κοιλάδα στα νότια του χωριού. Μετά τις πηγές του, που βρίσονται δυτικά της Πιάνας, ο Ελισσώνας συγκεντρώνει τις απορροές της κοιλάδας της Αλωνίσταινας, αλλά και της Πηλαλίστρας, δηλαδή του άνω κάμπου της Πιάνας και οδεύει προς τα ανατολικά. Στη διαδρομή αυτή, η ορμή του ποταμού έδινε ζωή σε 12 νερόμυλους και 6 νεροτριβές. Σήμερα, μέρος των νερών του Ελισσώνα εντάσσονται στο δίκτυο ύδρευσης της Τρίπολης και των οικισμών του οροπεδίου. Κοντά στην πλατεία της Πιάνας, σε παλιό ανακαινισμένο σπίτι, λειτουργεί μικρό λαογραφικό μουσείο, με εκθέματα από τον λαϊκό πολιτισμό του χωριού και εκκλησιαστικά αντικείμενα.

Στην Πιάνα λειτουργεί καταστήματα εστίασης όλο το χρόνο, ενώ το καλοκαίρι (και άλλες εποχές, κατόπιν συνεννόησης) είναι ανοιχτός ο τοπικός ξενώνας.

Ο κάμπος της Πιάνας

Μέσα στην μεγάλη αγκαλιά του Πιανοβουνιού και των γύρω αντερεισμάτων του Μαινάλου, υψώνονται μια σειρά λόφοι, με κυριότερο το Ρουπάκι, μια μεγάλη ράχη καλυμένη κυρίως από βελανιδιές.

Ανάμεσα στους λόφους αυτούς απλώνονται επιμήκεις κάμποι, που όλοι μαζί αποτελούν τη γεωργική ζώνη της Πιάνας, ενώ το πιο ΝΑ τμήμα των κάμπων αυτών ανήκει στις Δαβιές. Το κυριότερο ενδιαφέρον της ζώνης αυτής είναι το εκτεταμένο υδραγωγείο που μετέφερε το νερό των πηγών του Ελισσώνα μέχρι το κάτω άκρο της Κάτω Δαβιάς, τροφοδοτώντας τόσο τους κήπους και τα περιβόλια, όσο - και κυρίως - τις πολυάριθμες και σημαντικές υδροκίνητες βιοτεχνίες της ζώνης αυτής.

Πεζοπορία γύρω από την Πιάνα

Από την Πιάνα περνά το Πορτοκαλί Μονοπάτι που έχει σηματοδοτήσει ο ΣΑΟΟ. Μέσω της διαδρομής αυτής γίνεται η σύνδεση με το Μπλε Μονοπάτι.

Παράλληλα, ο τοπικός σύλλογος έχει σηματοδοτήσει δύο διαδρομές, που οδηγούν στις πηγές του Ελισσώνα και τη σπηλιά του Πάνα. Και οι δύο ακολουθούν τμήμα ή παρακλάδι του Πορτοκαλί Μονοπατιού και έχουν και τη δική τους σήμανση. Πρόκετια για δύο σύντομες αλλά πολύ ενδιαφέρουσες πορείες.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος