Η χαράδρα της Κοσκάραγας

Αβία

Η χαράδρα της Κοσκάραγας

Η χαράδρα της Κοσκάραγας είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο εντυπωσιακά τοπογραφικά στοιχεία της Μάνης και του δυτικού Ταϋγέτου, ταυτόχρονα. Με μέγεθος παρόμοιο με του Βυρού - άλλωστε και οι δύο χαράδρες ξεκινούν από την ίδια κορυφή του Ταϋγέτου και καταλήγουν στις ίδιες ακτές - η Κοσκάραγα ανέθρεψε στην τεράστια αγκαλιά της ένα πολύ πλουσιότερο ιστορικό ανθρώπινης παρουσίας και πάλης.

Δημοφιλής για μερικά από τα πιο γνωστά συστατικά της - γεφύρια, μονοπάτια και φαράγγια - η Κοσκάραγα κρύβει πολλά ακόμα στοιχεία, που συμπληρώνουν την εικόνα ενός μεγάλου διαδρόμου ζωής.

Μάνη: Αβία topoguide
Μάνη-Αβία
Το ανώτερο τμήμα της χαράδρας της Κοσκάραγας

Η κεφαλή της χαράδρας της Κοσκάραγας είναι ένα πολύπτυχο πέταλο, που διασπάται σε πολλά αμφιθέατρα, κάτω από τη σκέπη της κορυφογραμμής του Ταϋγέτου. Κάθε αμφιθέατρο κρύβει την ιστορία μιας μακραίωνης ανθρώπινης περιπέτειας.

Ο βορειότερος κλάδος της λεκάνης, το Κορφολαγκάδι, αυλακώνει μια μεγάλη κοιλάδα όπου φωλιάζουν οι συνοικισμοί Κρύα Βρύση, Ριζανά, Περιστέρι και Κεφαλόβρυσο.

Κομβικό σημείο της άνω λεκάνης είναι η συμβολή των ανώτερων κλάδων στη θέση όπου βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγίας Καψοδεματούσας. Εδώ συγκλίνει το άνω ρέμα του Ριντόμου, που ξεκινά από το διάσελο Χαλασμένου Βουνού και του συμπλέγματος της ψηλότερης κορυφής του Ταϋγέτου (Προφήτης Ηλίας) και ενώνεται εδώ με το ρέμα Σοποτού και το ρέμα της Βίντολης και σχηματίζουν το κυρίως ρέμα Ριντόμου, τοπωνύμιο που καθρεφτίζει τη ζώνη νομής των κτηνοτρόφων του Ριντόμου, η οποία φτάνει μέχρι το Πηγαδιώτικο γεφύρι.

Ψηλότερα στο ρέμα της Βίντολης, που συγκεντρώνει τις απορροές από το μεγάλο αμφιθέατρο ανάμεσα στο Σπανακάκι και το Σιδηρόκαστρο, δύο από τα πιο επιφανή μέλη της κορυφογραμμής του Ταϋγέτου, βρίσκεται ο άλλοτε θαλερός συνοικισμός της Βίντολης, σήμερα λίγα ερείπια και μια ποτίστρα. Στη συμβολή της ρεματιάς με το ρέμα Σοποτού διακρίνονται τα ερείπια της Καρέας, ενός ακόμα κτηνοτροφικού συνοικισμού της απόμερης αυτής ζώνης. Στη λεκάνη του Σοποτού, αλλά ψηλά στις ράχες, άνθισαν μέσα στα βράχια δύο ακόμα συνοικήσεις του αγροτικού παρελθόντος της ορεινής Μάνης, το Κάτω και το Πάνω Βελιτσί. Ξεχασμένα από όλους, τα ερείπια των δύο Βελιτσί θυμίζουν το εύρος των στρατηγικών προσαρμογής που ανέπτυξαν οι Μανιάτες, ώστε να μπορέσουν να αρμέξουν κάθε ικμάδα φυσικού πόρου από το στέρφο σώμα της γης που τους έλαχε.

Μάνη: Αβία topoguide
Μάνη-Αβία
Το ανώτερο τμήμα της χαράδρας της Κοσκάραγας

Ωστόσο όλες αυτές οι συνοικήσεις κατοικούντο μόνο το καλοκαίρι, ακόμα και το Ρίντομο, η μεγαλύτερη από τις συσπειρώσεις της άνω λεκάνης της χαράδρας. Το μοναδικό σημείο μόνιμης παρουσίας ήταν τα Πηγάδια, που φώλιασαν σε ένα δευτερεύον ρέμα, σε θέση κρυπτική αλλά και περιοριστική για την ανάπτυξη του οικισμού. Τα Πηγάδια στριμώχθηκαν στο εξαιρετικά άγριο τοπίο τους για λόγους ασφάλειας και άμυνας, αλλά και για να βρίσκονται κοντά στις πηγές της θέσης. Ανέπτυξαν, άλλωστε, γεωργικές δραστηριότητες και καλύβια στον μεγάλο κάμπο Κωσταίικα, που τους ανήκε. Τα Πηγάδια επικοινωνούσαν με καλοφτιαγμένα μονοπάτια με τα Αλτομιρά, την Άνω Βέργα αλλά κυρίως με τις Γαϊτσές, δρασκελίζοντας το στενότερο σημείο του φαραγγιού με το διπλό Πηγαδιώτικο γεφύρι, ένα αναγκαίο αλλά και τολμηρό τεχνικό έργο. Ο δρόμος για το Βόρειο των Γαϊτσών ήταν μακρύς αλλά ασφαλής - το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, ακριβώς πάνω στη διάβαση, λειτουργούσε και σαν πανδοχείο και φρούριο. Από το Βόρειο, οι αγωγιάτες συνέχιζαν - σε πιο βατούς δρόμους - για τον Κάμπο Αβίας.

Μάνη: Αβία topoguide
Μάνη-Αβία
Ο εντυπωσιακός σχηματισμός που στέφεται από το Πηγαδιώτικο γεφύρι

Κατάντι του Πηγαδιώτικου γεφυριού και κυρίως μετά το στενό τμήμα του, το φαράγγι γίνεται εξαιρετικά δύσβατο, λόγω των μεγάλων ογκόλιθων που έχουν σταθμεύσει μέσα στην κοίτη. Έτσι στο τμήμα μέχρι κάτω από το Βόρειο, δεν υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας. Κοντά στο Βόρειο όμως, ο τρύπιος ασβεστόλιθος του Ταϋγέτου παροχετεύει ένα μέρος από τα νερά και τα χιόνια του, δημιουργώντας μια σειρά από κεφαλάρια, το χαμηλότερο από τα οποία βρίσκεται μέσα στην κοίτη της χαράδρας: είναι η πηγή Άβουρος, μαστευμένη από χρόνια και ενταγμένη στο σύστημα ύδρευσης της Αβίας. Άλλες πηγές, ψηλότερα, κινούσαν σειριακά μια ομάδα νερόμυλων, που ανήκαν στις Γαϊτσές.

Η τοποθεσία Άβουρος προσπελαύνεται εύκολα από το Βόρειο και σήμερα υπάρχει ένας χωματόδρομος που εξυπηρετεί την υδρομάστευση. Ακριβώς απάναντι και λίγο χαμηλότερα από τον Άβουρο, ξεκινά ένα στενό μονοπάτι που ανεβαίνει προς τα Αλτομιρά. Ελισσόμενο σε πολύ απόκρημνο πεδίο, το μονοπάτι εντοπίζει το αδύνατο σημείο των γκρεμών και φτάνει στα πλατώματα των Αλτομιρών, όπου υπήρχαν καλύβια και κτήματα.

Μάνη: Αβία topoguide
Μάνη-Αβία
Το ανώτερο τμήμα της χαράδρας της Κοσκάραγας

Κατάντη του Άβουρου, το φαράγγι είναι στενό, δύσβατο και απροσπέλαστο από άλλες προσβάσεις. Η επόμενη έξοδος από την κοίτη βρίσκεται στον άξονα Τούμπια-Σωτηριάνικα, όπου υπάρχει γεφύρι.

Λίγο κατάντι, η χαράδρα έχει γεφυρωθεί με τη νέα υψηλή γέφυρα της Κοσκάραγας, που αντικατέστησε ένα παλιότερο έργο, που και αυτό με τη σειρά του αντικατέστησε την πέτρινη μονότοξη γέφυρα της ρεματιάς.

Κατάντι από τις τρεις γέφυρες, το φαράγγι γίνεται ξανά παιχνιδιάρικο, με αλλεπάλληλους ογκόλιθους και δύσβατα περάσματα. Η κοίτη γίνεται ξανά εύκολα βατή πολύ χαμηλά, λίγο πριν η ρεματιά συναντήσει τη θάλασσα. Στο τελευταίο αυτό τμήμα, το νερό άνοιξε το δρόμο του μέσα σε μια παχιά μάζα μάργας, σχηματίζοντας τοιχώματα με εντυπωσιακές στρώσεις. Τελικά, το ρέμα εκβάλει στο Μεσσηνιακό κόλπο, διαπερνώντας το χαλικόστρωτο μέτωπο της παραλίας και σχηματίζοντας υφάλμυρους βάλτους.

Ορειβατώντας στη Κοσκάραγα

Παρόλη το άγρια τοπογραφία της ζώνης, το φαράγγι της Κοσκάραγας αποτελεί τον άξονα ή τη γραμμή σύγκλισης πολλών - και φυσικά εντυπωσιακών - διαδρομών.

Σημειώνουμε, ότι από τα χωριά της περιοχής, ο κόμβος μέσω του οποίου η Αβία συνδέεται με το πλέγμα πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών του Ταϋγέτου είναι τα Πηγάδια.

Η δομή των γνωστών πεζοπορικών διαδρομών υποδεικνύει τις εξής ενότητες:

Διατρέχοντας την Κοσκάραγα

  • Διαδρομή Πηγάδια-παραλία Σάνταβας, δηλαδή η integrale της χαράδρας της Κοσκάραγας, μια πολύωρη και απαιτητική διαδρομή.
  • Διαδρομή Πηγάδια-Γέφυρα Κοσκάραγας, δηλαδή το τμήμα της χαράδρας από τα Πηγάδια μέχρι την οδική γέφυρα της Κοσκάραγας.
  • Διαδρομή Γέφυρα Κοσκάραγας-π. Σάνταβας, δηλαδή το κατώτερο τμήμα του φαραγγιού, από την οδική γέφυρα της Κοσκάραγας μέχρι τη θάλασσα, μια πορεία που παρόλες τις τοπικές τεχνικές δυσκολίες, αποτελεί μια εξαίρετη εισαγωγή στα φαράγγια της Μάνης.

Οι εγκάρσιες συνδέσεις

  • Διαδρομή Αλτομιρά-Βόρειο, μια σύνδεση που συνδυάζει ένα εντυπωσιακό μονοπάτι με μια μικρή γεύση της άγριας ομορφιάς της Κοσκάραγας.
  • Διαδρομή Βόρειο-Πηγάδια, μια εύκολη προσέγγιση στον κόσμο της Κοσκάραγας.
  • Διαδρομή Σωτηριάνικα-Οροβά, ένα παλιό μονοπάτι που τέμνει την Κοσκάραγα σε ένα ομαλό τμήμα της.
  • Διαδρομή Κάμπος-Σωτηριάνικα, παραλλαγή της προηγούμενης διαδρομής.

Οι συνδέσεις με την Αρμίτσα και τη Βέργα

Μάνη: Αβία topoguide
Μάνη-Αβία
Στα κεδροδάση της υπέροχης διαδρομής Άνω Βέργα-Πηγάδια
  • Διαδρομή Άνω Βέργα-Πηγάδια, μια σπουδαία σύνδεση, πάνω σε ένα πολύ καλά σημαδεμένο και τοπικά εξαιρετικά καλοφτιαγμένο μονοπάτι.
  • Διαδρομή Αρμίτσα-Πηγάδια, μια ήσυχη πορεία κυρίως σε χωματόδρομους.

Η άνω Κοσκάραγα και ο Ταΰγετος

Μάνη: Αβία topoguide
Μάνη-Αβία. Ταΰγετος
Ανεβαίνοντας στον Προφήτη Ηλία, την κορυφή του Ταϋγέτου

Το Εθνικό Μονοπάτι Ο32

Δύο από τα σκέλη του Ο32 που διατρέχουν τον Ταΰγετο αρθρώνονται στα Πηγάδια.

  • Διαδρομή Τουριστικό Περίπτερο Λαγκάδας-Πηγάδια, δηλαδή η εισαγωγική διαδρομή του Ο32 στον Ταΰγετο.
  • Διαδρομή 12. Πηγάδια-κατ. Ταϋγέτου (Βαρβάρα), δηλαδή ο διασκελισμός του Ταϋγέτου από τα Πηγάδια και περνώντας από την Παναγία Καψοδεματούσα και τη Βίντολη. Μετά την αέρινη ράχη του Σιδηρόκαστρου, η διαδρομή περνά από τις Πόρτες και κατεβαίνει στο καταφύγιο του Ταϋγέτου, στη θέση Βαρβάρα.

Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

topoguide Greece

ΟΔΗΓΟΙ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ

Λεπτομερείς χάρτες, φωτογραφίες και αναλυτική περιγραφή της ζώνςη της Κοσκάραγας και των διαδρομών γύρω της, περιλαμβάνονται στον οδηγό Αβία topoguide της AnaDigit.

Ο οδηγός Αβία topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αβία topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αβία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Αβία topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αβία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Στο πεδίο, η εφαρμογή προσπέρει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος της διαδρομής
topoguide Greece