Η αρχαία Είρα
Αρχαία μνημεία της ΝΔ Αρκαδίας
Η αρχαία Είρα
Ο λόφος του Αγίου Αθανασίου πάνω από το Κακαλέτρι
και αντίκρυ στα παρακλάδια του το Τετράζιου όρους
Πατήστε για μεγέθυνση
Ο λόφος του Αγίου Αθανασίου πάνω από το Κακαλέτρι
και αντίκρυ στα παρακλάδια του το Τετράζιου όρους
Η αρχαία Είρα υπήρξε μεσσηνιακός οικισμός του 7ου-6ου π.Χ. αιώνα., που οργανώθηκε στις πλαγιές και την κορυφή του όγκου του Αγίου Αθανασίου, πάνω από το σημερινό Κακαλέτρι.
Η κορυφή Άγιος Αθανάσιος (υψ. 864 μ.) αποτελεί βραχώδες αντέρεισμα της δυτική ράχης του Τετράζιου όρους και συνδέεται ορεογραφικά με την κορυφή του Προφήτη Ηλία και μέσω αυτής με τον κορμό του Λύκαιου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα όποια μειονεκτήματα της θέσης σε σχέση με την μόνιμη κατοίκηση, αντισταθμίζονται με τη δυνατότητα διαφυγής στους ορεινούς λαβυρίνθους του Λύκαιου.
Το πόλισμα Είρα
Στον όγκο του Αγίου Αθανασίου διακρίνονται δυο θέσεις αρχαίας χρήσης: το πλάτωμα όπου συγκροτήθηκε η κυρίως πόλη και η στέψη του λόφου, όπου οργανώθηκε η άμυνα και κατασκευάστηκε η ακρόπολη.
Ο οικιστικός χώρος της Είρας απλωνόταν στα τρία πλατώματα στις βόρειες πλαγιές του λόφου και κυρίως στο μεγαλύτερο και πιο επίπεδο από τα τρία, που βρίσκεται στα 790 μ. υψόμετρο, ακριβώς κάτω και ΒΒΑ της εκκλησίας. Μετά την αρχαιότητα, τα οροπέδιο διαμορφώθηκε σε πεζούλες, στα μη καλλιεργήσιμα τμήματά του ωστόσο διακρίνονται λείψανα κατασκευών. Μια βατή ζώνη με πεζούλες συνδέει το πλάτωμα αυτό με ένα παρόμοιο πάνω από το Κακαλέτρι, συνθέτοντας μια ζώνη κατάλληλη για γεωργία και κατοίκηση. Οι γνωστές πηγές νερού βρίσκονται χαμηλότερα.
Η ακρόπολη της αρχαίας Είρας
Το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, στην κορυφή του ομώνυμου λόφου
Η ακρόπολη του Αγίου Αθανασίου ή Παλαιόκαστρο καταλαμβάνει το σύνολο του σχετικά επίπεδου χώρου της στέψης του λόφου και τα διάφορα σκέλη της περιβάλουν το ομώνυμο ξωκλήσι, δημιουργώντας μια οχυρωμένη επιφάνεια περίπου 44 στρέμματα με περίγραμμα 360x130 μ. Το μεγαλύτερο μέρος των οχυρώσεων έχουν αποδομηθεί και σχηματίζουν λιθοσωρούς, που ωστόσο αφήνουν να διαφανεί η αρχική δομή των τειχισμάτων και των διαδρόμων επικοινωνίας. Παλιότερα διακρίνονταν τμήματα τειχών σε ύψος 2-4 δόμων και λείψανα αμυντικών πύργων. Από τα ορατά τμήματα φαίνεται ότι το περιμετρικό τείχος κτίστηκε επιμελώς με βάση το πολυγωνικό σύστημα.
Κυκλικό κτήριο στο κέντρο του οχυρωμένου χώρου της ακρόπολης της Είρας
Μέσα στον τειχισμένο χώρο διακρίνονται λείψανα που αντιστοιχούν σε έναν μεγάλο αριθμό κτηρίων διαφόρων χρήσεων.
Είναι γνωστό ότι η Είρα και φυσικά και η ακρόπολή της αποτέλεσαν το κύριο στήριγμα των Μεσσήνιων που με αρχηγό τον Αριστομένη επαναστάτησαν κατά των κατακτητών Σπαρτιατών και κατέφυγαν στην ορεινή αυτή περιοχή, όπου περιορίστηκαν, πολιορκήθηκαν και τελικά ηττήθηκαν και διέφυγαν. Με βάση τη χρονολόγηση των κατασκευών και τη συναρμογή τους με τα γεγονότα, έχει προταθεί ότι, αν και η πρώιμη φάση των οχυρώσεων είναι παλιότερη, η πλήρης ανάπτυξη του ζεύγους πόλη-ακρόπολη συνέβη κάπου στον 6ο με 7ο π.Χ. αιώνα.
Η ύπαρξη μεγάλου μεσαιωνικού πύργου στην Α πλευρά της ακρόπολης, κατασκευασμένου με αρχαίο οικοδομικό υλικό, δείχνει ότι το οχυρό χρησιμοποιήθηκε και στο ύστερο Βυζάντιο, ενώ φαίνεται πιθανή η χρήση της και στα χρόνια της Επανάστασης του 1821.
Σήμερα, η άνοδος στην κορυφή του λόφου γίνεται από ανηφορικό, εν μέρει επιστρωμένο, δρόμο (επισημαίνεται με σχετική πινακίδα).
Η ακρόπολη της Αγίας Παρασκευής
Τμήμα του τείχους του οχυρού στο Λενικό
Η ακρόπολη της Αγίας Παρασκευής αποτέλεσε μια από τις περιφερειακές οχυρώσεις της Είρας. Το φρούριο βρίσκεται στη θέση Λενικό, στα δεξιά του δρόμου από το Κακαλέτρι προς το Στάσιμο.
Ένα από τα κτήρια στο εσωτερικό του οχυρού στο Λενικό
Η οχύρωση, που διατηρείται σε καλύτερη κατάσταση από τα αντίστοιχα τμήματα της ακρόπολης του Αγίου Αθανασίου, έχει πολυγωνικό σχήμα, αρκετά ψηλά κυκλώπεια ισοδομικά τείχη, που προστατεύονται από προμαχώνα και τέσσερις αμυντικούς πύργους, τρείς τετράγωνους και έναν κυκλικό. Μέσα στον τειχισμένο χώρο εντοπίζονται ένα μικρό και ένα μεγάλο μακρόστενο κτήριο.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΑ ΑΡΚΑΔΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αρκαδικά Μονοπάτια περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αρκαδικά Μονοπάτια είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αρκαδικά Μονοπάτια ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πολλών περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Αρκαδίας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.