Η φύση της Ανατολικής Ροδόπης

Βλάστηση και τοπία της Ανατολικής Ροδόπης

Βλάστηση και τοπία

Τα δυο βασικά χαρακτηριστικά του τοπίου της Ανατολικής Ροδόπης είναι το ομαλό ανάγλυφο και η εκτενής δασοκάλυψη. Το ανάγλυφο διαμορφώνεται από γεωλογικούς σχηματισμούς που αποτελούνται κυρίως από σχιστόλιθους, γνεύσιους, γρανίτες και οφιόλιθους, πετρώματα που διαβρώνονται συμμετρικά από τα όμβρια και σχηματίζουν μακρύτατα δενδριτικά υδρογραφικά πλέγματα μέτριου βάθους, μέσα στα οποία παραμένουν βραχώδεις σχηματισμοί μικρής υψομετρικής διαφοράς. Τα κυριότερα βραχώδη συμπλέγματα εμφανίζονται στη ζώνη των πλουτώνιων πετρωμάτων, κυρίως στην περιοχή των ψηλότερων κορυφών, δημιουργώντας μικρά συγκροτήματα ορθοπλαγιών και αμφιθεατρικούς σχηματισμούς πάνω από κλειστές κοιλάδες.

Πάνω στο ήπιο αυτό ανάγλυφο απλώνεται ένα απέραντο δάσος μεγάλης ποικιλότητας, το οποίο καλύπτει πάνω από το 90% της έκτασης της ημιορεινής και ορεινής ζώνης. Χαμηλά, η βλάστηση συντίθεται από τυπικούς μεσογειακούς θαμνώνες, όπου επικρατεί το Πουρνάρι, και δρυοδάση, στα οποία κυριαρχούν τα είδη βελανιδιάς της Βόρειας Ελλάδας, αναμεμειγμένα με πολλά είδη άλλων φυλλοβόλων. Πάνω από το δρυοδάσος και μέχρι τις ψηλότερες κορυφές απλώνεται ο ορεινό δάσος της Ροδόπης, ένα ανθολόγιο από κωνοφόρα (Μαυρόπευκο, Έλατο, Πενταβέλονη πεύκη, Ερυθρελάτη και Δασόπευκο) και ψυχρόβια πλατύφυλλα (κυρίως Οξυά και Σημύδα). Τα υποαλπικά λιβάδια περιορίζονται στις στέψεις των κορυφών: σε γενικές γραμμές οι λιβαδικές εκτάσεις που συναντάμε στη Ροδόπη είναι αποτέλεσμα της απώθησης του δάσους λόγω της εντατικής κτηνοτροφίας στη διάρκεια των τελευταίων αιώνων. Οι άξονες των ρεματιών επισημαίνονται από γραμμικές διαπλάσεις υγρόφιλων ειδών, όπως οι λεύκες, τα πλατάνια και οι ιτιές.

Το δρυοδάσος

Το δρυοδάσος καλύπτει το ημιορεινό περιθώριο της Ροδόπης. Τα είδη που συναντάμε εδώ είναι το Τσέρο (Quercus cerris), η Πλατύφυλλη δρυς (Quercus frainetto), η Χνοώδης δρυς (Quercus pubescens) και η Απόδισκη δρυς (ή γρανίτσα, Quercus petraea). Στις πιο ξηρές θέσεις αναπτύσσεται και κατά τόπους κυριαρχεί το Πουρνάρι (Quercus coccifera).

Στη ζώνη του δρυοδάσους ευδοκιμούν πολλά ακόμα είδη δέντρων ή μεγάλων θάμνων, όπως τα Σφενδάμια (έχουν αναγνωριστεί επτά είδη του γένους Acer)), Σκλήθρα, Οστρυές, Γάβροι κλπ.

Από μια οικοσυστημική οπτική, το δρυοδάσος είναι το περιβάλλον με την μεγαλύτερη παραγωγικότητα τροφής για τα ζώα, καθώς τόσο οι βελανιδιές, όσο και άλλα άγρια καρποφόρα, όπως η Κρανιά (Cranus mas), η Καστανιά (Castanea sativa), οι σορβιές κα. προσφέρουν άφθονη τροφή, και τα περισσότερα στην κρίσιμη για την χειμερινή προετοιμασία περίοδο του ύστερου φθινοπώρου.

Η ζώνη Οξιάς, Ελάτης και Μαυρόπευκου

Αντιπροσωπεύεται από τα οικοσυστήματα της Οξιάς, της Ελάτης και της Μαύρης πεύκης. Συναντάμε τρία είδη λεύκας

Η ζώνη των ψυχρόβιων κωνοφόρων και πλατύφυλλων

Τα κύρια είδη είναι η Δασική πεύκη, η Ερυθρελάτη και η Σημύδα. Η ζώνη αυτή καταλαμβάνει το 17,5% των δασών της περιοχής.

Οι ρεματικές ζώνες

Τρία είδη λεύκας και δέκα είδη ιτιάς

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος