Παρνασσός: Ο22 Ζεμενό-Δίστομο

Παρνασσός

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Το τμήμα του Ο22 Ζεμενό-Δίστομο διασκελίζει την Κίρφη, περνώντας από τα 1310 μ., το χαμηλότερο σημείο ενός ώμου της ψηλότερης κορυφής του συγκροτήματος. Η πορεία ξεκινά από το Ζεμενό, παλιό οδικό σταθμό με "χάνια" (πανδοχεία) και σταύλους, που φιλοξενούσε τα καραβάνια που περνούσαν προς την Άμφισσα και τη Δωρίδα.

Παρνασσός topoguide: Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Παρνασσός
Το Ζεμενό
Πατήστε για μεγέθυνση

Η σύγχρονη οδοποΐα κατέλυσε τις λειτουργίες αυτές και τα παλιά αυτά χάνια χάθηκαν ή άλλαξαν προσανατολισμό. Το Ζεμενό διήνησε τις τελευταίες δεκαετίες ως τουριστικός σταθμός, επωφελούμενο από την "ρουστίκ" φάση της περιόδου αίγλης των χιονοδρομικών κέντρων του Παρνασσού. Σήμερα το Ζεμενό έχει υπερκεραστεί από ανάλογες εξυπηρετήσεις στα Καλύβια Αράχωβας και η όποια δραστηριότητα είναι πλέον άτονη και περιστασιακή. Παραμένει ωστόσο θέση αναφοράς, ακόμα και στη σημερινή οδική πραγματικότητα.

Παρνασσός topoguide: Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Παρνασσός
Στη ανάβαση, κάτω από την επίβλεψη της Νερομάννας και του Κούβελου
Πατήστε για μεγέθυνση

Στην άλλη άκρη της διαδρομής απλώνεται η μεγάλη πόλγη του Διστόμου, με τον οικισμό συγκροτημένο στο ασφαλές υπερυψωμένο ΝΔ λοβό της. Το Δίστομο είναι μια ζωηρή κώμη, που προσφέρει εξυπηρετήσεις επιπέδου έδρας δήμου.

Η διαδρομή ξεκινά από το Ζεμενό και ακολουθεί χωματόδρομο, τον οποίο αφήνουμε μετά από 750 μ. για να ανηφορίσουμε δρομάκι. Μπροστά σε μεμονωμένο σπίτι παιρνουμε το μονοπάτι, που στην αρχή δεν έχει ούτε ντορό στο έδαφος ούτε σήμανση. Εδώ η πλοήγηση μιας εφαρμογής είναι πολύ χρήσιμη. Μετά από οργωμένο χωράφι και πλαγιά, μπαίνουμε σταδιακά σε ρεματιά, στο πλάι μιας φτερούγας κάθετων ασβεστολιθικών βράχων. Η ζώνη αυτή καλύπτεται από αραιό δάσος ψηλών ελάτων. Εδώ το μονοπάτι είναι πιο φανερό και η σήμανση αρκετά συνεπής. Το πεδίο είναι αρκετά ομαλό.

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Ο22 Ζεμενό-Δίστομο: Στο τέλος της ανάβασης στη ρεματιά
Βγαίνουμε ξαφνικά σε μεγάλη λάκκα. Δεξιά μας δρομάκι οδηγεί στη λάκκα Δραγάτες. Μετά τη λάκκα, συναντάμε διακλάδωση χωματόδρομων, όπου συνεχίζουμε ανάμεσα στα σκέλη των δρόμων, σε καλό μονοπάτι. Βγαίνουμε σε ώμο, στη ΝΔ βάση της κορυφής της Κίρφης, πάνω απο μεγάλη ομβροδεξαμενή, όπου σταλιάζουν αγελάδες. Παρνασσός topoguide: Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Παρνασσός
Η κορυφή της Κίρφης
Πατήστε για μεγέθυνση
Κατεβαίνουμε στη βάση της ομβροδεξαμενής και συνεχίζουμε σε αχνό μονοπάτι, που περνά κοντά από δύο αρχαίες κατασκευές και μεγάλη ανοιχτή (και άδεια) δεξαμενή. Σύντομα φτάνουμε στην αρχή μιας μεγάλης βραχώδους πλαγιάς. Η πορεία μας ακολουθεί μια ασαφή ράχη μέσα στην πλαγιά αυτή. Το μονοπάτι είναι μόλις ορατό και η σήμανση ασυνεπής: η τήρηση της πορείας βασίζεται στην ανάγνωση των σημαδιών του τοπίου και του χάρτη. Εδώ πάλι ένας αναλυτικός ψηφιακός χάρτης βοηθά καταλυτικά.
Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Ο22 Ζεμενό-Δίστομο: Τα ερείπια της κτηνοτροφικής εγκατάστασης πάνω από το Δίστομο
Περνάμε κοντά απο παλιά εγκατάσταση, από την οποία απομένουν μόνο ξερολιθιές και συνεχίζουμε στα αριστερά της ράχης μέχρι μεγάλο επίπεδο λιβάδι, σε ώμο της ράχης. Η θέση έχει πολύ ωραία θέα στην πόλγη και τον οικισμό του Διστόμου. Το λιβάδι φιλοξένησε επί μακρόν μια κτηνοτροφική εγκατάσταση, από την οποία θα δούμε πολλά ερείπια και υλικά. Με καλύτερο μονοπάτι, που κατά τόπους φαίνεται διαμορφωμένο στο ψαθυρό έδαφος, θα καταλήξουμε στη βάση της μεγάλης αυτής πλαγιάς, κοντά σε ρεματιά με μαντριά. Μια σειρά τοπικών δρόμων θα μας φέρουν στον επαρχιακό δρόμο Διστόμου-Δεσφίνας, από όπου διασχίζοντας μια συνοικία θα φτάσουμε στον κέντρο του Διστόμου.

Σήμανση

Πινακίδες και σημάδια

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Στο σκέλος του Ο22 Ζεμενό-Δίστομο, αν και η γενική γραμμή κατεύθυνσης είναι μάλλον ξεκάθαρη, το ίχνος του μονοπατιού είναι αμυδρό και ο πεζοπόρος αναζητά τη βοήθεια της σήμανσης.. Δυστυχώς, η κατάσταση της σήμανσης είναι μικτή:
Σε ότι αφορά στην επισήμανση, υπάρχουν οι βασικές πινακίδες διαδρομής (Ζεμενό και Δίστομο) και λίγες πινακίδες κατεύθυνσης.
Πάνω στο μονοπάτι, αλλού θα βρείτε μια συνεπή σήμανση με σημάδια του Ο22 σε πασσάλους και δέντρα και αλλού τα σημάδια είναι είτε πολύ αραιά είτε έχουν ξεθωριάσει τόσο που δεν διακρίνονται καθόλου.
Με αυτά τα δεδομένα, ένας χάρτινος ή ψηφιακός χάρτης δεν μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στην τήρηση της πορείας, οπότε η χρήση εφαρμογής πεζοπορικής πλοήγησης είναι πολύ χρήσιμη.

Επισημάνσεις και χρήσιμα

Νερό στη διαδρομή

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Τα μόνα σημεία που μπορείτε να βρείτε νερό είναι το Ζεμενό (μπροστά στα εστιατόρια) και το Δίστομο.
Στο βουνό, ο ποτισμός των ζώων καλύπτεται κυρίως με τη βοήθεια ομβροδεξαμενών και δευτρευόντως με νερό που μεταφέρουν οι κτηνοτρόφοι με μικρά βυτία. Η πορεία μερνά από τη μεγάλη ομβροδεξαμενή κοντά στην κορυφή της Κίρφης. Υπάρχει μαι ποτίστα, αλλά φυσικά το νερό δεν είναι πόσιμο.
Παλιότερα, οι κτηνοτρόφοι έμεναν στο βουνό και μπορούσε να ζητήσεις κανείς λίγο νερό. Σήμερα δεν υπάρχει καμία ενεργή στάνη στην Κίρφη.

Γεώτοποι

Δολίνες και βωξίτης

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Η Κίρφη σχηματίζεται από το ίδιο υλικό με τον Παρνασσό και παρουσιάζει τα ίδια γεωλογικά αξιοθέατα, πολύ μικρότερων διαστάσεων και ποικλίας βεβαίως. Ένα από τα κοινά στοιχεία τους είναι οι δολίνες, δηλαδή οι αβαθείς κλειστές λεκάνες που σχηματίζονται από την καρστική διάλυση του ασβεστολιθικού υποστρώματος.
Δυστυχώς - για το τοπίο του βουνού - η Κίρφη έχει στα σπλάχνα της και αρκετό βωξίτη. Στη ζώνη της πορείας δεν έχουν ανοιχτεί ακόμα τάφροι εξόρυξης, αλλά στα δυτικά βλέπουμε τις σάρες των στείρων και το συναφές οδικό δίκτυο.

Φύση

Φθινοπωρινοί κρόκοι

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Οι κρόκοι είναι το κατ΄ εξοχήν άνθος της ορεινής Άνοιξης. Υπάρχουν όμως και πολλά Φθινοπωρινά μέλη του γένους, που τα βρίσκουμε κυρίως σε μεσαία υψόμετρα.

Ο συνηθέστερος κρόκος του φθινοπώρου στη μέση ζώνη της Ρούμελης είναι ο Crocus cancellatus (υποείδος mazziaricus). Είναι από τους πρώτους φθινοπωρινούς κρόκους και τον βρίσκουμε στα περισσότερα μέρη της ηπειρωτικής χώρας, καθώς και σε αρκετά νησιά του Βόρειου και Κεντρικού Αιγαίου και του Ιονίου. Χαρακτηριστικά που βοηθούν στην αναγνώρισή του είναι οι κίτρινοι ανθήρες και οι λεπτοφυώς διακλαδιζόμενοι στύλοι.
Παρατηρώντας τους φθινοπωρινούς κρόκους, έχετε υπόψην την ομοιότητά τους με τα κολχικά που μπορεί να μας μπερδέψει κάποιες φορές.

Βλάστηση: Ψηλός μεσογειακός θαμνώνας, κυρίως πουρνάρια. Ελατοδάσος. Λιβάδια με κέδρα. Πετρολίβαδα

Χλωρίδα: Χλωρίδα της μέσης ζώνης του Παρνασσού.

Πανίδα: Πουλιά των ανοιχτών εκτάσεων της Κεντρικής Ελλάδας. Κοινά ημερόβια και νυκτόβια αρπακτικά, πουλιά του θαμνώνα. Κουνάβι, αλεπού, αγριογούρουνο. Όλα τα ερπετά της Κεντρικής Ελλάδας (εκτός όσων ζουν κοντά σε νερά).

Πολιτισμός

Κατάλοιπα συλλεκτών νερού

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Στην αρχή της κατάβασης συναντάμε δύο κυκλικούς περίβολους με ακατέργαστες πέτρες και αρκετά καλή συμμετρία και κατασκευή.
Αν και είναι αδύνατον να χρονολογηθούν, οι κατασκευές αυτές είναι οπωσδήποτε πολύ παλιές. Η θέση τους ακριβώς στον άξονα μιας μικρής μισγάγγειας και η ύπαρξη ενός ανοίγματος στην ανάντη ζώνη, υπονοεί τη λειτουργία τους ως μικρών συλλεκτών της ροής της ρεματιάς. Το μέγεθος της λεκάνης παραπέμπει όχι τόσο σε χώρο συγκέντρωσης αλλά κυρίως καθίζησης της λάσπης.
Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι και τα δύο βρίσκονται πολύ κοντά σε μεγάλη τσιμεντένια δεξαμενή.

Τοπική ιστορία

Οι δραγάτες

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Πολύ κοντά στη διαδρομή μας απλώνεται η λάκκα Δραγάτες. Η λάκκα πήρε το όνομά της από τους δύο δραγάτες που δολοφονήθηκαν εδώ το 1917 από το λήσταρχο Καραθανάση. Πρόσφατα στήθηκε καλαίσθητο ηρώο.
Οι δραγάτες ήταν άτυποι αγροφύλακες της εποχής. Οι αγρότες συμφωνούσαν μια "δραγασιά", όπου ο ή οι δραγάτες επέβλεπαν τις καλλιέργειες, κυρίως την περίοδο της καροφορίας, αλλά και τα κοπάδια, προς αποφυγή απωλειών από "ζουλάπια" και κλέφτες. Πολλές φορές οι δραγάτες έφεραν κυνηγετικό όπλο.
Ο Γεώργιος Καραθανάσης ήταν από την Αράχοβα και έδρασε ως αρχηγός συμμορίας ληστών 6 επί χρόνια στην περιοχή από το Δίστομο έως και τη Λιβαδιά. Έλαβε αμνηστία το 1923 αφού σκότωσε τρεις συντρόφους του. Τον εκτέλεσε ο ΕΛΑΣ το Δεκέμβρη του 1944.

Παραγωγή στο βουνό

Αγελάδες έναντι γιδοπρόβατων

Ο22 Ζεμενό-Δίστομο
Σε όλη την ορεινή Ελλάδα, ένας συνδυασμός από δυσκολίες του επαγγέλματος του κτηνοτρόφου και από κεντροευρωπαϊκής προέλευσης πολιτικές έχουν ωθήσει τους αγρότες να στραφούν μαζικά από το προαιώνιο μίγμα γιδιών και προβάτων στην επιδοτούμενη αγελάδα.
Παρόλη τη φτωχή προσαρμογή των μεγάλων αυτών ζώων στο άγριο περιβάλλον του ελληνικού βουνού, στα περισσότερα βουνά δεν βλέπουμε πλέον κοπάδια μικρών ζώων. Αντίθετα, συναντάμε διάσπαρτες ομάδες βοοειδών. Η αλλαγή αυτή συνδέεται με πολλά περιβαλλοντικά θέματα, πολλές φορές αμφίσημης ερμηνείας.
Παρατηρείστε τη μεταστροφή αυτή στην εξαιρετικά βραχώδη Κίρφη. Τα μεγάλα αυτά ζώα μπορούν να τραφούν μόνο στα ασήμαντα λιβάδια των δολινών και το μεγαλύτερο μέρος της παραμονής τους στο βουνό συντηρούνται με ζωοτροφές.

Εξυπηρετήσεις

Δίστομο: Καφέ, εστιατόρια και εμπορικά καταστήματα. Τράπεζες. Κέντρο Υγείας. ΚΤΕΛ. Έδρα ταξί. Υπηρεσίες
Ζεμενό: Εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ. Ξενοδοχείο. Στάση ΚΤΕΛ.

Οδηγός του Παρνασσού

Το σκέλος του Ο22 Ζεμενό-Δίστομο περιλαμβάνεται στην εφαρμογή Παρνασσός topoguide.

Ο οδηγός Παρνασσός topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android από το Play Store.

Ο οδηγός Παρνασσός topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Προμηθευτείτε τον οδηγό του Παρνασσού ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Η εφαρμογή παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος της διαδρομής, καθώς και έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής του Παρνασσού.

Όλα τα σημεία ενδιαφέροντος που απεικονίζονται στο χάρτη αποτελούν διαδραστικές πηγές πληροφορίας της εφαρμογής: στο πεδίο, κάθε σημείο προβάλλεται αυτόματα στην οθόνη όταν το πλησιάζουμε και μας οδηγεί στο σχετικό λήμα του ψηφιακού οδηγού που περιέχεται στην εφαρμογή.