Το νερό στο Ταίναρο

Το νερό στο Ταίναρο

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Η περιοχή από το Κατωπάγκι μέχρι το ακρωτήριο Ταίνατο είναι ένα ανθολόγιο των τεχνικών συλλογής ομβρίων υδάτων, περιλαμβάνοντας και λύσεις που δεν έχουν εντοπιστεί αλλού στη Μάνη. Αν οι πιο ενδιαφέρουσες είναι οι συλλογές ομβρίων που συναντάμε στο κάστρο Τηγάνι, εξίσου συναρπαστικό είναι το μυστήριο των αφανών υδατικών πόρων του Ακροταινάριου ιερού του Ποσειδώνα και κυρίως το ερώτημα του άφαντου σήμερα νερού που τροφοδοτούσε τα παρακείμενα ρωμαϊκά λουτρά.

Συλλογές ομβρίων στο Τηγάνι

Το κάστρο Τηγάνι είναι μια εγκατάσταση πολύ σημαντικότερη από ένα απλό οχυρό - πολλοί μελετητές ταυτίζουν το κάστρο Τηγάνι με το κάστρο της Μεγάλης Μαΐνης.
Πράγματι, ο αριθμός των κτισμάτων και η εμφανής ένταση οικοδομικής δραστηριότητας μαρτυρά τη λειτουργία μιας μικρής πόλης, άρα για την πολύχρονη παραμονή εκατοντάδων κατοίκων, που για να καλύψουν τις ανάγκες του νερό κατασκεύασαν αναρίθμητες στέρνες: ένας τοπικός μύθος λέει ότι οι στέρνες του Τηγανιού είναι όσες και οι μέρες του χρόνου.

Ταίναρο topoguide
Ταίναρο topoguide: Η μεγάλη γιστέρνα στο Τηγάνι καταλαμβάνει το βορεινό κλίτος της μητρόπολης του κάστρου

Μέσα στον τειχισμένο χώρο, ανάμεσα στα ερείπια, ανάμεσα στις δεκάδες μικρές καμαροσκέπαστες στέρνες, ξεχωρίζουν οι καλοφτιαγμένες και άριστα επιχρισμένες στέρνες της μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής του κάστρου, η μία εκ των οποίων έχει καταλάβει ολόκληρο το βορεινό κλίτος της εκκλησίας.

Νερόλακκοι

Ταίναρο topoguide
Ταίναρο topoguide: Ο νερόλακκος στους Κάτω Μπουλαριούς

Κοντά στους Κάτω Μπουλαριούς, μια ύφεση έχει διαμορφωθεί σε νερόλακκο, γνωστός τοπικά ως "Λάκκος". Η έκταση είναι αρκετά μεγάλη και ο λάκκος διατηρεί κάποιο νερό μέχρι το τέλος της Άνοιξης. Ανάλογος νερόλακκος υπάρχει κοντά στην Κιππούλα, στο Κατωπάγκι.

Στέρνες στην Άνω Πούλα

Ταίναρο topoguide
Ταίναρο topoguide: Μικρή στέρνα στην Άνω Πούλα, μπροστά στην ερειπωμένη εκκλησία της Αγίας Πελαγίας

Ένας ακόμα οχυρωμένος χώρος, το απέραντο οροπέδιο της Άνω Πούλας - η Ιππόλα της αρχαιότητας - που απλώνεται στο πετρώδες υψίπεδο ανάμεσα στα μέτωπα δύορηγμάτων, είναι επίσης κατάσπαρτο από στέρνες. Εδώ κυριαρχεί ο τύπος της μικρής καμαροσκέπαστης γιστέρνας, με περατή στέγη. Ο χώρος έχει εγκαταληφθεί από αιώνες, ωστόσο οι ντόπιοι ανεβάζουν ακόμα τα ζώα τους στο υψίπεδο και έτσι έχουν τροποποιήσει μερικές στέρνες.

Τα αφανή νερά του Ταινάρου

Προσπερνώντας τις μικρές πηγές της Καινήπολης, τα πηγάδια του Γερολιμένα και τις στέρνες και κωλογιστέρνες της Βάθειας, θα σταθούμε στον ιδιόμορφο χώρο του Ακροταινάριου ιερού του Ποσειδώνα. Είναι γνωστό ότι το Ταίναρο δεν έχει καθόλου πηγαία νερά, ωστόσο στο μικρό όρμο, όπου κατέφευγαν τα πλοία της αρχαιότητας για να προφυλαχθούν από τις θρυλικές κακοκαιρίες του ακρωτηρίου, είχε δημιουργηθεί ένας πραγματικός ναυτικός σταθμός, όπου το κυριότερο ζητούμενο αγαθό θα ήταν τα νερό.

Ταίναρο topoguide
Ταίναρο topoguide: Τμήμα του ρωμαϊκού λουτρού στο Ταίναρο

Ο Παυσανίας αναφέρει μία πηγή μέσα στο ποσειδώνειο ναό - στο σπηλαιώδες άδυτο; - που φυσικά είχε μαντική λειτουργία. Πιο πρακτικά, οι φύλακες του ιερού, αλλά και οι ίδιοι οι ναυτικοί, είχαν κατασκευάσει αναρίθμητες μικρές στέρνες, με μορφή πηγαδιού, όπου συγκέντρωναν τα όμβρια. Παραδόξως, ανάμεσα στα λαξεμένα στο βράχο κοίλα των διαφόρων καταλυμμάτων, ξεχωρίζει μια αίθουσα λουτρού της ρωμαϊκής περιόδου, με επιμελημένο δάπεδο από κεραμικές ψηφίδες, όπου διατηρείται σε καλή κατάσταση ένα μεγάλο ψηφιδωτό μοτίβο γνωστό ως Άστρο της Αρίας. Είναι προφανές ότι η λειτουργία του λουτρού προϋπέθετε αρκετό νερό - και καύσιμη ύλη, που επίσης σπανίζει στο Ταίναρο -, άρα σημαντικές υποδομές συλλογής νερού, οι οποίες πιθανόν δεν έχουν διασωθεί.

topoguide Greece

ΟΔΗΓΟΙ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ

topoguide Greece
Μια εποπτική εικόνα των τεχνικών συλλογής νερού στην περιοχή του Ταινάρου, μαζί με φωτογραφίες και περιγραφές χαρακτηριστικών περιπτώσεων, περιλαμβάνονται στον οδηγό Ταίναρο topoguide.

Ο οδηγός Ταίναρο topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Το Ταίναρο topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Ταίναρο topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Ταίναρο topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Ταίναρο topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πέντε περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Μάνης και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.