Τα χωριά της Καρδαμύλης

Τα χωριά της Καρδαμύλης

Το περίγραμμα

Η περιοχή που αντιστοιχεί στην οικονομική και κοινωνική ζώνη επιρροής της Καρδαμύλης εκτείνεται από την μεγάλη γεωλογική ύφεση γύρω από την κωμόπολη μέχρι και την περιοχή της Σελίνιτσας (σημ. Άγιος Νικόλαος) και της Τραχήλας. Η επιμήκης αυτή ζώνη περιλαμβάνει δύο παράλληλους κόσμους: την σειρά των ημιορεινών οικισμών, που κρύβονται στους μυχούς των χαραδρών, κοντά στις μεγάλες καρστικές πηγές και στη βάση των πόρων του βουνού, και τη σειρά των παράκτιων οικισμών, που φωλιάζουν στους λίγους ευλίμενους όρμους.

Καρδαμύλη topoguide
Καρδαμύλη topoguide: Ο Άγιος Νικόλαος

Άλλοτε ακμαία, χάρη στην ασφάλεια και τον πολύπλευρο χαρακτήρα της οικονομίας τους, τα ημιορεινά χωριά, έχουν παραχωρήσει σήμερα τα πρωτεία στους παράκτιους οικισμούς, που έχουν παραλάβει σχεδόν το σύνολο της τουριστικής δραστηριότητας της περιοχής. Ανάμεσα στους τελευταίους, ξεχωριστή είναι η περίπτωση της Στούπας, που χάρη στο άφθονο επίπεδο χώρο, εξελίχθηκε από ένα ταπεινό ψαροχώρι στον ισχυρότερο τουριστικό πόλο όλης της ενότητας - χωρίς ωστόσο να καταφέρνει να διεκδικήσει τον ανάλογο ποιοτικό τίτλο από την Καρδαμύλη.

Καρδαμύλη topoguide
Καρδαμύλη topoguide: Το Νίκοβο

Ανάμεσα στα άλλα στοιχεία που μεταφέρουν οι περιγραφές τωv περιηγητώv που διέσχισαν ή περιέπλευσαν τη Μάνη κατά τον 17o και 18o αιώvα, αλλά και στις αναφορές των διοικητών της εποχής, συναντάμε τη σαφή διάκριση αvάμεσα στα Χωρία και τις Χώρες. Τα Χωρία είvαι όλoι oι μεμovωμέvoι oικισμoί, πoυ απαρτίζovται από έvα - συvήθως μικρό - πυρήvα και μια σειρά καλύβια ή αγρoικίες. Οι Χώρες είvαι κώμες πoυ απαρτίζovται από πoλλές συvoικίες ("μαχαλάδες") με στενές μεταξύ τους σχέσεις. Κοντά στην Καρδαμύλη, τέτoιες Χώρες είvαι τα Τσέρια και τo Εξωχώρι, όπου γύρω από τον πυρήνα, που λέγεται και σήμερα "Χώρα", αρθρώνονται από τρεις έως πέντε συνοικισμοί.

Καρδαμύλη topoguide
Καρδαμύλη topoguide: Η Καστάνια

Έτσι, η ενότητα της Καρδαμύλης συντίθεται από την ίδια την Καρδαμύλη και τους δορυφόρους της (Πετροβούνι, Εξωχώρι, Πραστείο, Σαϊδόνα και άλλοι μικρότεροι συνοικισμοί), την ομάδα των χωριών που προσανατολίζονται πλέον προς τη Στούπα (το Λεύκτρο, το Νεοχώρι, ο Πύργος, η ιστορική Καστάνια και τα μικρότερα χωριά), τα χωριά πάνω από τον Άγιο Νικόλαο (Ρίγκλια, Μάλσοβα, Πηγή και Πλάτσα) και τα χωριά πάνω από την Τραχήλα (δηλαδή η σημαντική Λαγκάδα και οι μικροί οικισμοί Άγιος Νίκων, Χοτάσια και Αρφίγκια).

Καρδαμύλη topoguide
Καρδαμύλη topoguide: Η Τραχήλα

Πολλοί από τους οικισμούς της Καρδαμύλης, όπως το Πραστείο, το Νίκοβο και η Καστάνια, είναι τόσο συνεκτικά δομημένοι ώστε σχηματίζουν ένα εξωτερικό δακτύλιο που περιβάλει τον πυρήνα του οικισμού. Η προσπέλαση του πυρήνα γίνεται από συγκεκριμένες διόδους, οι οποίες, χωρίς να αποτελούν πραγματικές πύλες – όπως στα Μαστιχοχώρια της Χίου, για παράδειγμα –επιτρέπουν εύκολο έλεγχο των εισόδων. Ακόμα και σήμερα, που τα χωριά έχουν διχοτομηθεί από τον κεντρικό ασφαλτόδρομο, ο πυρήνας έχει δομή ανάλογη των οχυρωμένων μεσαιωνικών χωριών του Αιγαίου και της Ιταλίας.

Η Καρδαμύλη

Καρδαμύλη topoguide
Καρδαμύλη, ο κύριος οικισμός της περιοχής

Ο κυριότερος οικισμός της περιοχής είναι η Καρδαμύλη, διαχρονικό κοινωνικό, εμπορικό και οικονομικό κέντρο. Σήμερα φιλοξενεί όλη την κοινωνική υποδομή της περιοχής (σχολεία, περιφερειακό ιατρείο κλπ). Οι εξυπηρετήσεις διαμονής και εστίασης είναι άφθονες και καλής ποιότητητας, διάσπαρτες κυρίως στην περίμετρο του εμπορικού κέντρου. Η κώμη εξυπηρετείται από λεωφορείο του ΚΤΕΛ Μεσσηνίας.
Η Καρδαμύλη κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια. Ο οικισμός αναφέρεται στα ομηρικά έπη ως μέρος της προίκας που προσέφερε ο Αγαμέμνονας στον Αχιλλέα, μαζί με την κόρη του, ως επιβράβευση για τη συμμετοχή του στον Τρωϊκό πόλεμο. Ο μύθος επιβεβαιώνει ότι η Καρδαμύλη ήταν το σημαντικότερο λιμάνι της Σπάρτης στον Μεσσηνιακό Κόλπο.
Η ακρόπολη της αρχαίας Καρδαμύλης ήταν χτισμένη στην κορυφή του απόκρημνου λόφου που υψώνεται πάνω από την παλιά πόλη (στην ανατολική προέκτασή του βρίσκεται ο οικισμός της Αγίας Σοφίας) - οικοδομικά μέλη της μυκηναϊκής οχύρωσης διακρίνονται στη βάση του μεσαιωνικού τείχους της παλιάς πόλης.
Η θέση και το όνομα της πόλης διατηρήθηκαν αναλλοίωτα στα βυζαντινά χρόνια (το όνομα παραφθάρηκε ελαφρά σε "Σκαρδαμούλα"). Μετά την παράδοση του Μυστρά, εδώ κατέφυγαν πολλές βυζαντινές οικογένειες, ανάμεσα στις οποίες και οι Τρουπάκηδες, μετέπειτα διακεκριμένη φατρία της περιοχής.
Σήμερα, η Καρδαμύλη είναι ο σημαντικότερος οικισμός της Έξω Μάνης. Αποτελείται από τρεις συνοικίες, που όλες παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό και ιστορικό ενδιαφέρον.
Παλαιότερο όλων, το συγκρότημα της Παλιάς Καρδαμύλης, έδρα της οικογένειας των Τρουπάκηδων. Η εγκατάσταση έγινε πάνω σε φυσικά οχυρωμένη βράχινη έξαρση, όπου πρέπει να προϋπήρχε κάποια οικιστική δραστηριότητα ή αμυντική κατασκευή, όπως δείχνουν τα ίχνη μεγαλιθικών στοιχείων στη βάση των υφιστάμενων κτιρίων.

Καρδαμύλη topoguide
Καρδαμύλη, η Παλαιά πόλη

Η Κάτω Καρδαμύλη, όπου βρίσκονταν oι γειτovιές τωv μεγάλωv oικoγεvειώv, τoυ Πατριαρχέα, τoυ Δημητρέα, τoυ Θεoδωρέα και τoυ Τρoυπάκη, καταλάμβανε τo βόρειo άκρo τoυ σημεριvoύ oικισμoύ.
Τέλος, η Σκάλα, το παλιό επίνειο της περιοχής, έχει μετακινηθεί και επεκτείνει τo παρόδιo τμήμα της Καρδαμύλης. Στη συνοικία αυτή, όπου παλιότερα λειτουργούσαν μερικές βιoτεχvίες, όπως τo μεγάλo συγκρότημα τoυ ελαιoυργείoυ-σαπωvoπoιείoυ δίπλα στη θάλασσα, συγκεvτρώvονται σήμερα τo εμπόριo και oι υπηρεσίες.
Στα vότια της Σκάλας, στο μικρό όρμo που φιλοξενούσε τo παλιό λιμάvι, διατηρούνται τo παλιό τελωvείo, μεγάλo πετρόχτιστo κτίριo με κυκλικό πυργίσκo με τoυφεκότρυπες και o vαός τoυ Αγίoυ Iωάvvoυ (Αηγιαvvάκης). Σε θέση πoυ δεσπόζει τoυ παλιoύ λιμαvιoύ σώζεται η βάρδια τoυ Τρουπάκη.

Τα Τσέρια και οι δορυφόροι τους

Τα Τσέρια είναι σύνθετος οικισμός, μια από τις Χώρες της Έξω Μάνης, και περιλαμβάνει τους οικισμούς Άνω και Κάτω Τσέρια, Γιατρέϊκα, Ζαχαριά (Λιμπόχοβα), Καταφύγιο (Κοψολεμέϊκα), Λεφτίνι και Πεδινό (Κουτσιμαρέϊκα). Η πρώτη αναφορά για τα Τσέρια συναντάται το 1618. Παλαιότερη είναι η πρώτη αναφορά για το συνοικισμό Λεφτίνι, που εμφανίζεται το 1480.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος


topoguide Greece

ΟΔΗΓΟΙ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ

topoguide Greece
Φωτογραφίες και περιγραφές χωριών της Καρδαμύλης περιλαμβάνονται στον οδηγό Καρδαμύλη topoguide της AnaDigit.

Ο οδηγός Καρδαμύλη topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Καρδαμύλη topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Καρδαμύλη topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Καρδαμύλης topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Καρδαμύλη topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, από την ομάδα της Πελοποννήσου.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πέντε περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Μάνης και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.