Κάστρα και πύργοι της Αβίας
Κάστρα και πύργοι της Αβίας
Η Αβία και πιο συγκεκριμένα η πεδινή ζώνη της είναι η πιο ευάλωτη περιοχή της Δυτικής Μάνης, η πύλη από όπου λογικά ανεμέντο η είσοδος κάθε σημαντικής εχθρικής κίνησης. Έτσι, η ζώνη αυτή εξοπλίστηκε έγκαιρα σε όλες τις εποχές με τα πιο καλοφτιαγμένα και μακραίωνα αμυντικά συστήματα της Μάνης. Η θέση που επιλέχθηκε από την προϊστορικούς και ιστορικούς χρόνους να επιβλέπει και να μάχεται τους επιδρομείς ήταν ο κεντρικός λόφος της Ζαρνάτας, όπου στο μεσαίωνα οργανώθηκε το περίφημο Κάστρο της Ζαρνάτας.
Ωστόσο η Ζαρνάτα είναι στην πραγματικότητα μια οπισθοφυλακή: η πρώτη κρούση θα γίνει βόρεια της Κοσκάραγας, της μεγάλης φυσικής τομής που αποκόπτει αλλά και προστατεύει την κεντρική Αβία απο το βορρά. Πολύ βορειότερα της Κοσκάραγας, οι κάτοικοι της Βέργας, που τότε λεγόταν Σέλιτσα, μαζί με τους άλλους Μανιάτες, ύψωσαν ένα χαμηλό τείχος για να αντιμετωπίσουν τους εισβολείς. Ψηλότερα, το Κάστρο των Καπετανάκηδων είναι ένα πολύ καλοφτιαγμένο φρούριο του 18ου αιώνα, ιδιοκτησίας της μεγάλης οικογένειας των Καπετανάκηδων, αρχόντων της Μάνης.
Άλλα αξιοσημείωτα οχυρωματικά κτίσματα της Αβίας είναι ο πύργος του Κοντέα στο Βόρειο Γαϊτσών, ο πύργος της Αγίας Κυριακής κοντά στις Κιτριές, ο πύργος Σαράβα στους Άνω Δολούς και ο πύργος Μαυρικίου στο λόφο του Αγίου Γεωργίου.
Τείχος Βέργας
Το Τείχος της Βέργας είναι ένας σχετικά χαμηλός τοίχος από ξερολιθιά, που χτίστηκε βιαστικά το 1826 από τους κατοίκους της Μάνης, ώστε να έχουν ένα αμυντικό στήριγμα, για να αναχαιτίσουν το μεγάλο στράτευμα του Ιμπραήμ Πασά που προέλαυνε στη νότια Πελοπόννησο. Το ταμπούρι ονομάστηκε «Βέργα» επειδή ήταν μακρόστενο και σε κάποια σημεία ευθυτενές, σαν βέργα, λεπτό κλαδί. Φαίνεται ότι οι Μανιάτες είχαν την ανάμνηση παλαιότερης οχύρωσης, που είχαν χτίσει οι πρόγονοί τους στην ίδια θέση και δεν δίστασαν να επαναλάβουν την ενέργεια.
Κάστρο Ζαρνάτας
Στο βάθος η Οροβά
Πατήστε για μεγέθυνση
Αριστερά από τον πύργο, η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής.
Στο βάθος η Οροβά
Το κάστρο της Ζαρνάτας είναι το σημαντικότερο οχυρό της Αβίας και αναφέρεται από όλες τις ιστορικές πηγές των μέσων χρόνων. Η θέση ωστόσο οχυρώθηκε από τους προϊστορικούς χρόνους.
Η κατασκευή του ορατού σήμερα φρουριακού συμπλέγματος τοποθετείται ανάμεσα στον 15ο έως τα τέλη του 17ου αι. Πιο συγκεκριμένα, το σημερινό κάστρο ανακατασκευάστηκε πάνω σε ερείπια παλαιότερου από τον Τούρκο Καιζέ Αλή πασά το 1670, που επέλεξε τη θέση της προϊστορικής ακρόπολης ως οχυρό ελέγχου της περιοχής.
Το τείχος, μήκους 360 μ., είναι χαμηλό και κατά διαστήματα έχει κυκλικούς και τετράπλευρους πύργους. Στο κέντρο ενός μικρότερου, εσωτερικού αμυντικού περιβόλου σώζεται σύνθετο οχυρό συγκρότημα κατοικίας του τέλους του 18ου αι. που αποτελούσε διοικητική έδρα της καπετανίας της Ζαρνάτας. Έξω από αυτόν τον περίβολο, διατηρείται σε καλή κατάσταση ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής και λίγο πιό βόρεια ερειπωμένος κυκλικός πύργος που έφερε 6 κανόνια και επόπτευε την βόρεια δίοδο.
Το Κάστρο των Καπετανάκηδων
Πάνω στην μικρή κορυφή Πετροβούνι, που δεσπόζει της Χρυσαυγής και του παλιού εσωτερικού περάσματος προς Σωτηριάνικα-Αλτομιρά, υψώνεται το Κάστρο των Καπετανάκηδων, που χτίστηκε λίγο πριν το τέλος του 18ου αι.
Το κάστρο αποτελείται από τον περίβολο, τα κτίρια και τον πύργο. Ο ισχυρός περίβολος έφερε περισσότερες από 100 πολεμίστρες. Η ανατολική πλευρά του περιβόλου, όπου η κύρια πύλη, είναι κυρτή και η εκτεθειμένη είσοδος προστατεύεται από στρογγυλό πύργο.
Μέσα στον περίβολο υψώνεται ο μεγάλος πύργος, που φέρει βατό δώμα με επάλξεις και "κλουβιά" στις γωνίες. Αρκετά στοιχεία του κάστρου, και ειδικά οι πύργοι, σώζονται σε καλή κατάσταση και διατηρούν τα κύρια αμυντικά χαρακτηριστικά του τύπου.
Πύργος Σαράβα στους Άνω Δολούς
Το πυργόσπιτο της οικογένειας Σαράβα κτίστηκε σε περίοπτη ράχη, ανατολικά των Άνω Δολών. Η σημερινή του διαμόρφωση έγινε το 1944, όταν το κτίσμα λειτούργησε ως δημοτικό σχολείο των Δολών, καθώς το μέχρι τότε μεγάλο Δημοτικό Σχολείο κατέρρευσε από μεγάλο σεισμό.
Πύργος Μαυρίκου
Καταμεσής του οροπεδίου της Μάλτας και πάνω στην οδική διάβαση προς την Μέσα Μάνη, στην κορυφή χαμηλού αλλά δύσβατου λόφου, ο Πούλος Μαυρίκος, πρόκριτος της περιοχής κατά την προεπαναστατική περίοδο και γαμπρός του τοπικού μπέη Παναγιώτη Κουμμουνδουράκη, ύψωσε το 1814 ισχυρό πύργο.
Ο πύργος είναι τριώροφος με ορθογώνια κάτοψη 5,5 x 8,5 μ και ύψος περίπου 10 μ. Η προσπέλαση γινόταν από τη νότια πλευρά, που αντιστοιχούσε στη μεγαλύτερη διάσταση, όπου ο πεζός με τη βοήθεια ενός μικρού αναβαθμού έφτανε με ξύλινη γέφυρα στην υπερυψωμένη είσοδο - μετά η γέφυρα σηκωνόταν και χώνευε στις παραστάδες της πόρτας. Πάνω από την πύλη υπήρχε ζεματίστρα με αποτροπιαστική κεφαλή (μώρο), λαξεμένο σταυρό και τη χρονολογία 1814. Το ισόγειο λειτουργούσε ως αποθήκη - αλλά δεν είχει στέρνα - και στεγαζόταν με στιβαρή καμάρα που ενίσχυε τη στατικότητα της βάσης του πύργου, ενώ τα πατώματα των ορόφων και του δώματος ήταν ξύλινα.
Ταυτόχρονα με τον πύργο και πολύ κοντά του κτίστηκε εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο, τον κατ' εξοχήν πολεμικό άγιο των μέσων και ύστερων χρόνων.
Πύργος Κουμουνδούρου
Ερειπωμένος διώροφος πύργος στην τοποθεσία Γαρμπελιά, σε μικρή βραχώδη προεξοχή μεταξύ Κάμπου και Σταυροπηγίου και δίπλα στη θέση μυκηναϊκού θολωτού τάφου του Μαχάονος, μυθικού γιατρού της αρχαιότητας, γιού του Ασκληπιού. Ο πύργος ανήκε στην οικογένεια των Κουμουνδουραίων, οι οποίοι έζησαν εκεί μετεπαναστατικά.
Το πιο διακεκριμένο μέλος της οικογένειας υπήρξε ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος (1815-1883), σημαντικός πολιτικός της νεότερης Ελλάδας, που ο διετέλεσε υπουργός και πρωθυπουργός της χώρας. Η προτομή του βρίσκεται στην είσοδο του πύργου.
Πύργος Ρήγα
Ερείπια τετράγωνου πύργου κοντά στο μοναστήρι της Παναγίας Δήμιοβας. Η περίοδος κατασκευής του πύργου είναι πιθανό να συνδέεται με την ίδρυση της μονής, ενώ θεωρείται ότι η μονή είναι κτισμένη στη θέση του μεσαιωνικού χωριού Αρμίτσα. Γύρω από τον πύργο σώζονται λείψανα άλλων κτισμάτων.
Πύργος μονής Προφήτη Ηλία Ρουσάκη
Ο πύργος της μονής Προφήτη Ηλία Ρουσάκη κτίστηκε το 1758 για να καλύψει την άμυνα της μονής.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΙ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Ο οδηγός Αβία topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αβία topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αβία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αβία topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αβία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πέντε περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Μάνης και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.
