Αρχαίος και βυζαντινός Όλυμπος

Αρχαίος και βυζαντινός Όλυμπος

Το ίδιο το ορεωνύμιο Όλυμπος, που ήδη από την αρχαιότητα γινόταν αντιληπτό ως «ολολαμπής», ακόμα και η ηχητική του, με τα «γεμάτα» φωνήεντα και το βαρύ «μπ», παραπέμπουν σε έναν εντελώς ξεχωριστό τόπο, πολυπρόσωπο, απρόσιτο και μοναδικό.

Πολυπρόσωπο, καθώς παρατάσσει τα απέραντα λιβάδια του δίπλα στα αχανή χάσματα, ενώ ακόμα και το καλοκαίρι, οι ηλιόλουστες πλαγιές του σαρώνονται το μεσημέρι από καταιγίδες.
Απρόσιτο, καθώς ο δρόμος για τις ψηλότερες κορυφές του ήταν απαγορευμένος στους κοινούς θνητούς, ενώ οι μόλις δύο βατοί δίοδοι για τα δώματα των θεών κλείνουν από το χιόνι για 9 μήνες το χρόνο.
Μοναδικό, καθώς κανένα άλλο ελληνικό βουνό δεν σηκώνεται από τη θάλασσα με τέτοια ορμή, για να τρυπήσει τα σύννεφα στα 3000 σχεδόν μέτρα.

Ο Όλυμπος, με τη φυσική υπόστασή του υπαγόρευσε τη χωροταξία ανάμεσα στην βαρυχώματη Θεσσαλία και τα βασίλεια της Μακεδονίας. Αν και η επίδραση αυτή γίνεται ελάχιστα αντιληπτή σήμερα, αντανακλάται ωστόσο ξεκάθαρα στις μαρτυρίες που μεταφέρουν τα αρχαία και βυζαντινά μνημεία της περιοχής.

Δίον

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Το αρχαιολογικό πάρκο του Δίου

Το Δίον ήταν ιερή πόλη των Μακεδόνων, που άκμασε στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια. Υπήρξε μια από τις πρώτες αποικίες των Ρωμαίων στο μακεδονικό χώρο. Οι εργασίες για την ανάδειξη της μεγάλης πόλης ξεκίνησαν το 1928 και συνεχίστηκαν με διακοπές έως το 1973, οπόταν ξεκινά μια νέα περίοδος ανασκαφών με επικεφαλής τον καθηγητή Δ. Παντερμαλή. Ήρθαν στο φως μια σειρά σημαντικά ιερά, όπως της Δήμητρας, της Ίσιδας, του Διονύσου και του Ασκληπειού, πολλά ιδιωτικά και δημόσια κτήρια, το Ελληνιστικό και Ρωμαϊκό Θέατρο, οι ρωμαϊκές θέρμες (λουτρά) με πλήθος γλυπτών, το Ωδείο και το εντυπωσιακό ψηφιδωτό της «Έπαυλης του Διονύσου». Η πόλη περιβαλλόταν από τείχος, ενώ οι τάφοι που αποκαλύφθηκαν στο νεκροταφείο μαρτυρούν ένα λαμπρό και ακμαίο πολιτισμό. Μέρος από τα αρχαιολογικά ευρήματα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείου του Δίου. Πληροφορίες στο 0030 23510 53484.

Λείβηθρα

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Ο χώρος της πόλης και της ακρόπολης των Λειβήθρων

Τα Λείβηθρα είναι αρχαία πιερική πόλη, χτισμένη σε ψηλή θέση, στην έξοδο του μέσου ρου του ποταμού Σύθα της αρχαιότητας, δηλαδή του μεγάλου χειμάρρου που διατρέχει τη σημερινή χαράδρα της Ζηλιάνας. Απέναντι από την πόλη, σε απότομο ύψωμα, που δεσπόζει πάνω από τη θέση Κανάλια, συμβολή τριών ρεματιών, βρισκόταν η ακρόπολη των Λειβήθρων.
Τα Λείβηθρα θεωρούνται γενέτειρα αλλά και ο τόπος ταφής του Ορφέα, του σημαντικότερου μουσικού και τραγουδιστή της αρχαιότητας και ενός από τους μεγάλους μύστες του αρχαίου κόσμου. Η τύχη της πόλης συνδέθηκε με τη ζωή και τον θάνατο του Ορφέα: ένας αρχαίος χρησμός έλεγε ότι όταν ο ήλιος αντικρίσει τα οστά του Ορφέα, τα Λείβηθρα θα καταστραφούν. Όταν μετά το φόνο του Ορφέα από μαινόμενες γυναίκες της Πιερίας, ένας σεισμός αποκάλυψε τα οστά του ποιητή, που είχαν ταφεί στην πόλη, ο ποταμός Συς κατέβηκε αγριεμένος και την κατέστρεψε.
Ο χώρος των αρχαίων Λειβήθρων έχει ανασκαφεί και αναδειχθεί. Στο ομώνυμο αρχαιολογικό πάρκο, παρουσιάζονται κατά χώραν οικιστικά λείψανα από την μυκηναϊκή έως και την κλασική φάση του οικισμού. Πληροφορίες στο 0030 23520 33884.

Αρχαίο και παλαιοχριστιανικό Πύθιο

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Τα λείψανα των ναών του Απόλλωνα Πυθίου και του Ποσειδώνα Πατρώου

Στο λόφο των Αγίων Αποστόλων του Πυθίου αποκαλύφθηκαν ερείπια αρχαίου οικισμού και βυζαντινού οχυρού, που ανήκουν στο κλασικό και παλαιοχριστιανικό Πύθιο. Φαίνεται ότι στην αρχαιότητα η θέση ήταν σημαντικός τόπος λατρείας του Απόλλωνα Πυθίου, όπου συγκεντρώνονται όλοι οι κάτοικοι της αρχαίας Περραιβίας.
Ο προϊστορικός και αρχαίος οικισμός απλωνόταν γύρω από το λόφο, πάνω στον οποίο βρισκόταν η ακρόπολη. Στα επίπεδα λιβάδια στη βάση του λόφου, στη θέση Τοπόλιανη, οι ανασκαφές έφεραν στο φως λείψανα τριών ναών της ρωμαϊκής εποχής - του Απόλλωνα Πυθίου, του Ποσειδώνα Πατρώου και της Αρτέμιδας Αγαγυλαίας. Στα ΝΔ του λόφου έχει αναγνωριστεί κοίλωμα με διαζώματα, που πιθανότατα φιλοξενούσε το θέατρο της αρχαίας πόλης. Ανατολικά του λόφου βρέθηκαν υπολείμματα βυζαντινού κάστρου και στην κορυφή του θεμέλια ενός κεντρικού πύργου.

Μυκηναϊκό νεκροταφείο στις Σπάθες

Στη θέση Σπάθες (ή Ξερολάκκι) ανασκάφτηκε σημαντικό μυκηναϊκό νεκροταφείο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (περί το 1300 π.Χ.). Η θέση του νεκροταφείου αποτελούσε σημείο ελέγχου του περάσματος από την Μακεδονία προς τη Θεσσαλία μέσω των Στενών Πέτρας. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως περισσότερους από 24 τάφους, όλους κιβωτιόσχημους με ορθογώνιες σχιστολιθικές πλάκες, στον καθένα από τους οποίους αναγνωρίστηκαν περισσότεροι από δύο νεκροί.
Τάφοι της ίδιας χρονολόγησης, καμίνια σιδήρου, κτερίσματα από όστρακα και αγγεία έχουν έρθει επίσης στο φως σε διάφορα άλλα σημεία γύρω από την κοιλάδα του Ίταμου ποταμού. Τα διασωθέντα κτερίσματα έχουν μεταφερθεί στα μουσεία Δίου και Θεσσαλονίκης.

Αρχαία και βυζαντινή Πέτρα

Όλυμπος topoguide
Όλυμπος topoguide
Η βάση του πύργου στο βράχο Καρακόλι

Η Πέτρα υπήρξε αρχαίος οικισμός, κτισμένος στην είσοδο της διόδου που οδηγεί από την Πιερία στην αρχαία Περραιβία, δηλαδή τη σημερινή Θεσσαλική μεθόριο με τη Μακεδονία. Το κυριότερο εύρημα από την αρχαία φάση του οικισμού είναι το προϊστορικό νεκροταφείο στη θέση Τρεις Ελιές. Πάνω στον αρχαίο δρόμο της διόδου διατηρείται μονότοξο γεφύρι του 18ου αιώνα.
Η θέση επαναποικίστηκε στα χριστιανικά χρόνια και έγινε γνωστή από την ομώνυμη επισκοπή Πέτρας, που είχε την έδρα της στην περιοχή. Λόγω της στρατηγικής σημασίας της διόδου, που είναι γνωστά ως Στενά Πέτρας, ο οικισμός βρέθηκε στο δρόμο καθόδου των βαλκανικών φύλων που προσπαθούσαν να εγκατασταθούν στις αποδυναμωμένες βυζαντινές επικράτειες. Από τον αμυντικό εξοπλισμό του σώζονται τμήματα περιβόλου και παρατηρητήριο με υδραγωγείο στο ύψωμα Καρακόλι. Έχουν εντοπιστεί λείψανα ναού της υστεροβυζαντινής περιόδου, ενώ κατά χώραν διακρίνονται ερείπια οικιών της μεταβυζαντινής φάσης του οικισμού.
Η Πέτρα λεηλατήθηκε και ερημώθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Οι κάτοικοι διασπορπίστηκαν στα γύρω χωριά και επανήλθαν τον 20ό αιώνα σε νέα θέση, ψηλότερα από τη μονή Πέτρας. Στην αρχή το νεότευκτο χωριό πήρε το όνομα Λόκοβη, αλλά αργότερα υιοθέτησε το όνομα του αρχαίου οικισμού.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές

Ο οδηγός ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές είναι ο πληρέστερος, ο πιο σύγχρονος και ο πλέον ενημερωμένος οδηγός του Ολύμπου. Το μεγάλο αυτό βιβλίο – 264 σελίδες, 65 χάρτες και 150 φωτογραφίες – καλύπτει όλες τις πλευρές του μυθικού βουνού: γεωγραφία, βλάστηση, χλωρίδα, πανίδα, μνημεία, καταφύγια και ορειβατικές διαδρομές, καθώς και αναλυτικά κεφάλαια για τη διάσωση, το ορεινό τρέξιμο, το ορειβατικό σκι, την αναρρίχηση και τον αναγκαίο εξοπλισμό.

Ο οδηγός καλύπτει 60 διαφορετικές ορειβατικές διαδρομές στον Όλυμπο. Πρακτικά, έχουν περιληφθεί όλα τα γνωστά και περισσότερο ή λιγότερο σημαδεμένα μονοπάτια του μεγάλου βουνού: όλες οι αναβάσεις στις κορυφές και τα καταφύγια, όλες οι μικρές δημοφιλείς πεζοπορίες και όλες οι μεγάλες διασχίσεις. Κάθε διαδρομή παρουσιάζεται μέσα από μια αναλυτική περιγραφή και ένα λεπτομερή χάρτη. Τα μετρητικά στοιχεία και η αξιολόγηση κινδύνων και δυσκολιών επιτρέπουν στον ορειβάτη να επιλέξει τη διαδρομή που αντιστοιχεί στις ικανότητές του.

ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές
ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές

Όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς, η δασολόγος Κατερίνα Ζαγκαρέτου και ο πολιτικός μηχανικός Τριαντάφυλλος Αδαμακόπουλος, ο οδηγός ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές επιδιώκει να αναστήσει μέσα στον επισκέπτη του βουνού έναν Όλυμπο αντάξιο του μεγέθους ενός παγκόσμιου συμβόλου.

Ο Νίκος Νέζης, που υπογράφει τον εισαγωγικό χαιρετισμό, αξιολογεί το έργο ως σημείο αναφοράς στη βιβλιογραφία του Ολύμπου.

Ο οδηγός Όλυμπος – 60 διαδρομές είναι διαθέσιμος από το e-shop του topoguide.gr.

Οδηγός του Ολύμπου

Όλυμπος topoguide

Φωτογραφίες και περιγραφές των αρχαλογικών χώρων γύρω από τον Όλυμπο περιλαμβάνονται στην εφαρμογή Όλυμπος topoguide.

Ο οδηγός Όλυμπος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android από το Play Store.

Ο οδηγός Όλυμπος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Προμηθευτείτε τον οδηγό του Ολύμπου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Εξοπλισμένοι με τον μοναδικό σήμερα οδηγό για τον Όλυμπο Όλυμπος topoguide, εξερευνήστε άφοβα το βουνό των θεών.